لابى مخنف لوط بن يحيى الازدى تحقيق : يوسفى غروى قم انتشارات اسلامى .
لوط بن يحيى بن سعيد بن مخنف بن سليم ازدى معروف به ابى مخنف (متوفى 175 هجرى ) از مورخان نامى اسلام و مورد وثوق علماى دين واز صحابه امام صادق[ ع] بوده است . وى تاليفات بسيارى دارد اما هيچ يك از تاليفات وى تاكنون به دست نيامده است .
از جمله وى كتابى است به نام[ متقل الحسين] كه در موضوع قيام و شهادت امام حسين[ ع] است .
اين كتاب مثل ديگر تاليفات ابن مخنف در دست نيست اما در نزد مورخين قديم از جمله جرير طبرى متوفاى 1310 هجرى قمرى بوده است و طبرى بيشتر مطالب مربوط به قيام امام حسين[ ع] راازاين كتاب نقل مى كند.
اخيرا آنچه را كه طبرى از مقتل الحسين ابى مخنف نقل كرده است جناب آقاى يوسفى غروى استخراج و با پاورقيهاى مفيد عرضه كرده اند. مصحح محترم منقولات طبرى را با آنچه مفيد در ارشاد آورده و همچنين با تذكره مقايسه كرده است .
توضيح درباره شخصيتها تبيين لغات دشوار بسط حوادث و...از كارهاى مفيد و كارسازى است كه مصحح محترم انجام داده اند.
ولى اين همه مقتل ابى مخنف نيست بلكه فقط آن بخشى است كه طبرى از آن نقل كرده است .
اين مقتل ابى مخنف كه در نزد طبرى بوده است از قديمى ترين ومعتبرترين منابع تاريخى در موضوع قيام امام حسين[ ع] به شمار مى رود و از منابع اصلى علماى تاريخ بوده و هست . كتاب ديگرى به نام[ مقتل ابى مخنف] مشهور و در دسترس است و با چاپهاى گوناگونى در بمبئى بغداد نجف وايران منتشر شده و همراه جلد دهم بحار نيز چاپ شده است (در زمان ناصرالدين شاه درسال 1286) نه مولفش معلوم است و نه تاريخ تاليفش . آنچه مسلم است اين است كه :اين كتاب از لوط بن يحيى معروف به ابى مخنف مورخ مشهور و معتبر نيمه اول قرن دهم هجرى نيست زيرا بين مطالب اين كتاب و آنچه طبرى ازابومخنف نقل كرده است تفاوت بسيار وجود دارد و علاوه براين اباطيلى دارد كه آن را ازاعتبار ساقط مى كند.
مرحوم حاجى نورى درباره مقتل ابى مخنف تقلبى واصلى مى نويسد:
ابومخنف لوط بن يحيى از بزرگان محدثين و معتمداز باب سير و تواريخ استت . و مقتل او در قديم از آن و ساير مولفاتش معلوم مى شود. لكن افسوس كه اصل مقتل بى عيب او در دست نيست واين مقتل موجود كه به او نسبت مى دهند مشتمل است بر بعضى مطالب منكره مخالف اصول مذهب والبته آن رااعادى و جهال به جهت پاره اى اغراض فاسده در كتاب داخل كرده اند وازاين جهت از حداعتبار واعتمادافتاده بر منفردات او هيچ وثوقى نيست ... به هر حال دراين اعصار براى آن مقتل نسخ مختلفه به زياده و نقصان ديده شده ... (لولو و مرجان 150 -156) مرحوم محدث قمى مى نويسد:
[لوط بن يحيى ابومخنف متوفاى 175 هجرى مورخ معتبرى است و كتاب [مقتل الحسين] او نيز معتبر و مورداعتماد علما مى باشد. ولى اين مقتلى كه در دست است و به ابى مخنف نسبت داده مى شود نه از آن ابومخنف مورداعتماداست و نه از مورخ قابل اعتماد ديگرى]. (نفس المهموم .5) و نيز مى نويسد:
[آنچه فقط دراين مقتل منسوب به ابى مخنف آمده و در منابع ديگر نيامده قابل اعتماد نيست]. ( الكنى والالقاب ج 1.152) علامه سيدشرف الدين درباره مقتل منسوب به ابى مخنف مى نويسد:
[ اين كتاب مقتل الحسين كه دست بدست مى گردد و منسوب به ابى مخنف است مشتمل بر داستانهايى است كه ابومخنف هرگزاز آنها آگاه نبوده واين داستانها را به دروغ به ابى مخنف نسبت داده اند]. (مولفوا الشيعه فى صدرالاسلام .42)