كه بعضى دشمن ديگرى خواهيد بود، و براى شما تا مدت معينى در زمين قرارگاه و وسيله بهرهبردارى است.
قرآن در تعقيب بحثهاى گذشته پيرامون مقام و عظمت انسان به فصل ديگرى از اين بحث پرداخته، نخست چنين مىگويد:" بخاطر بياوريد هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم براى آدم سجده و خضوع كنيد" (وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ).
" آنها همگى سجده كردند جز ابليس كه سر باز زد و تكبر ورزيد" (فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبى وَ اسْتَكْبَرَ).
آرى او استكبار كرد" و بخاطر همين استكبار و نافرمانى از كافران شد" (وَ كانَ مِنَ الْكافِرِينَ).
گر چه در آغاز چنين به نظر مىآيد كه مساله سجده بر آدم بعد از آزمايش فرشتگان و تعليم اسماء بوده، ولى دقت در آيات ديگر قرآن نشان مىدهد كه اين موضوع بلافاصله بعد از آفرينش انسان و تكامل خلقت او و قبل از آزمايش فرشتگان بوده است.
در سوره حجر آيه 29 مىخوانيم:" فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ"" هنگامى كه آفرينش آدم را نظام بخشيدم و از روح خودم (روح شايستهاى كه مخلوق من بود) در آن دميدم براى او سجده كنيد".
همين معنى در سوره" ص" آيه 72 نيز آمده است «1».
گواه ديگر اين موضوع اين است كه اگر دستور سجده بعد از روشن شدن مقام آدم بود چندان افتخارى براى ملائكه محسوب نمىشد، زيرا در آن هنگام مقام
(1)" آلوسى" در تفسير" روح المعانى" و" فخر رازى" در" تفسير كبير" نيز به اين معنى اشاره كردهاند.