حساب، حسابش را آسان مىكنم، حسناتش را مىپذيرم، و از سيئاتش صرف نظر مىكنم.
و هنگامى كه مىگويد" إِيَّاكَ نَعْبُدُ" خداوند بزرگ مىگويد بندهام راست مىگويد، تنها مرا پرستش مىكند، من شما را گواه مىگيرم بر اين عبادت خالص ثوابى به او مىدهم كه همه كسانى كه مخالف اين بودند به حال او غبطه خورند.
و هنگامى كه مىگويد" إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ" خدا مىگويد: بندهام از من يارى جسته، و تنها به من پناه آورده گواه باشيد من او را در كارهايش كمك مىكنم، در سختيها به فريادش مىرسم، و در روز پريشانى دستش را مىگيرم.
و هنگامى كه مىگويد" اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ ..." (تا آخر سوره) خداوند مىگويد اين خواسته بندهام بر آورده است، و او هر چه مىخواهد از من بخواهد كه من اجابت خواهم كرد آنچه اميد دارد، به او مىبخشم و از آنچه بيم دارد ايمنش مىسازم «1».
" فاتحة الكتاب" به معنى آغازگر كتاب (قرآن) است، و از روايات مختلفى كه از پيامبر (ص) نقل شده به خوبى استفاده مىشود كه اين سوره در زمان خود پيامبر (ص) نيز به همين نام شناخته مىشده است.
از اينجا دريچهاى به سوى مساله مهمى از مسائل اسلامى گشوده مىشود و آن اينكه بر خلاف آنچه در ميان گروهى مشهور است كه قرآن در عصر پيامبر (ص) به صورت پراكنده بود، بعد در زمان ابو بكر يا عمر يا عثمان جمعآورى شد قرآن در زمان خود پيامبر (ص) به همين صورت امروز جمعآورى شده بود، و سرآغازش همين سوره حمد بوده است، و الا نه اين سوره نخستين سورهاى بوده
(1) از كتاب عيون اخبار الرضا (ع) (طبق نقل الميزان جلد اول صفحه 37).