به هر حال، خداوند به آنها دستور داد كه براى توبه از گناهانشان ضمن خضوع در پيشگاه خداوند، اين جمله را كه دليل بر توبه و تقاضاى عفو بود از صميم دل بر زبان جارى سازند و به آنها وعده داد كه در صورت عمل به اين دستور گناهانشان را خواهد بخشيد، و حتى به افراد پاك و نيكوكارشان علاوه بر بخشش گناهان اجر ديگرى خواهد داد.
ولى چنان كه مىدانيم، و از لجاجت و سرسختى بنى اسرائيل اطلاع داريم، عدهاى از آنها حتى از گفتن اين جمله نيز امتناع كردند و به جاى آن كلمه نامناسبى بطور استهزاء گفتند لذا قرآن مىگويد:
" اما آنها كه ستم كرده بودند اين سخن را به غير آنچه به آنها گفته شده بود تغيير دادند" (فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ).
" ما نيز بر اين ستمگران به خاطر فسق و گناهشان، عذابى از آسمان فرو فرستاديم" (فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ).
واژه" رجز" چنان كه" راغب" در" مفردات" مىگويد: در اصل به معنى اضطراب و انحراف و بىنظمى است، مخصوصا اين تعبير در مورد شتر به هنگامى كه گامهاى خود را نزديك به هم و نامنظم- به خاطر ضعف و ناتوانى- بر مىدارد گفته مىشود.
مفسر بزرگ" طبرسى" در" مجمع البيان" مىگويد:" رجز" در لغت اهل حجاز به معنى عذاب است، و حديثى از پيامبر (ص) نقل مىكند كه در مورد طاعون فرمود:
انه رجز عذب به بعض الامم قبلكم:
" آن يك نوع عذاب است كه بعضى از امتهاى پيشين به وسيله آن معذب شدند" «1».
و از اينجا روشن مىشود چرا در بعضى از روايات،" رجز" در آيه مورد بحث به يك نوع" طاعون" تفسير شده كه به سرعت در ميان بنى اسرائيل شيوع
(1) در باره معنى رجز در جلد ششم تفسير نمونه صفحه 325 نيز بحث كردهايم.