تقوا همچون مركبى است راهوار كه صاحبش بر آن سوار است و زمامش در دست او است و تا دل بهشت او راه پيش مىبرد"! «1».
بعضى، تقوا را به حالت كسى تشبيه كردهاند كه از يك سرزمين پر از خار عبور مىكند، سعى دارد دامن خود را كاملا برچيند و با احتياط گام بردارد مبادا نوك خارى در پايش بنشيند، و يا دامنش را بگيرد.
" عبد اللَّه معتز" اين سخن را به شعر در آورده است و مىگويد:
" گناهان را از كوچك و بزرگ ترك كن كه حقيقت تقوا همين است".
" همچون كسى باش كه در يك زمين پر خار با نهايت احتياط گام بر مىدارد".
" گناهان صغيره را كوچك مشمر كه كوهها از سنگ ريزهها تشكيل مىشود" «2».
ضمنا از اين تشبيه به خوبى استفاده مىشود كه تقوا به اين نيست كه انسان انزوا و گوشه گيرى انتخاب كند، بلكه بايد در دل اجتماع باشد و اگر اجتماع آلوده بوده خود را حفظ كند.
در هر صورت اين حالت تقوا و كنترل نيرومند معنوى، روشنترين آثار ايمان به" مبدء" و" معاد" يعنى خدا و رستاخيز است، و معيار فضيلت و افتخار انسان و مقياس سنجش شخصيت او در اسلام محسوب مىشود تا آنجا كه جمله" إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ" به صورت يك شعار جاودانى اسلام در آمده است (حجرات آيه 14).
(1) نهج البلاغه خطبه 16. (2) تفسير ابو الفتوح رازى ج اول ص 62.