اين جمله نيز از دشمنان اسلام معروف است كه مىگويند:" ما دام كه حج رونق دارد ما بر آنها پيروز نمىشويم" «1».
يكى ديگر از دانشمندان مىگويد:" واى به حال مسلمانان اگر معنى حج را در نيابند و واى به حال ديگران اگر معنى آن را دريابند".
در حديث معروفى كه على (ع)- در زمينه فلسفه احكام، طبق نقل نهج البلاغه حكمت 252 بيان فرموده نيز اشاره پر معنايى به اهميت حج شده است، مىفرمايد:
فرض اللَّه الايمان تطهيرا من الشرك ... و الحج تقوية للدين :" خداوند ايمان را وسيله پاك سازى مردم از شرك ... و حج را سبب قوت دين قرار داده است". «2»
اين سخن را با حديثى از امام صادق (ع) پايان مىدهيم (و شرح بيشتر را به جلد 14 تفسير نمونه، ذيل آيه 26 تا 28 سوره حج كه به طور مبسوط از اهميت و فلسفه و اسرار حج بحث شده وامىگذاريم) آنجا كه فرمود:
لا يزال الدين قائما ما قامت الكعبة، " اسلام بر پا است تا زمانى كه كعبه بر پا است". «3»
فقهاى بزرگ ما با الهام از آيات قرآن و سنت پيامبر (ص) و ائمه اهل بيت (ع) حج را سه قسم تقسيم كردهاند: حج تمتع، و حج قران و افراد حج تمتع مخصوص كسانى است كه فاصله آنها از مكه 48 ميل يا بيشتر باشد (16 فرسخ حدود 96 كيلومتر) و حج قران و افراد، مربوط به كسانى است كه در
1) نقل از كتاب" شبهات حول الاسلام"
2) در بعضى از نسخ" نهج البلاغه" از جمله متن" ابن ابى الحديد" حديث فوق به همان صورت كه در بالا آورديم بيان شده ولى در بعضى نسخ ديگر" تقربة للدين" است كه مفهوم آن سبب نزديكى صفوف مسلمانان و وحدت امت اسلامى است. 3) وسائل الشيعه، جلد 8 صفحه 14" باب عدم جواز تعطيل الكعبة عن الحج" حديث 5.