بايد توجه داشت كه در آيه دو چيز عنوان شده يكى سوء و ديگرى ظلم به نفس، و با توجه به قرينه مقابله و همچنين ريشه لغوى" سوء" كه به معنى زيان رسانيدن به ديگرى است، چنين استفاده مىشود كه هر نوع گناه اعم از اينكه انسان به ديگرى زيان برساند يا به خود، به هنگام توبه حقيقى و جبران، قابل آمرزش است.
ضمنا از تعبير به يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً:
" خدا را آمرزنده و مهربان مىيابد" استفاده مىشود كه توبه حقيقى آن چنان اثر دارد كه انسان در درون جان خود نتيجه آن را مىيابد، از يك سو اثر ناراحت كننده گناه با توجه به غفور بودن خداوند از بين مىرود، و از طرف ديگر دورى خود را از رحمت و الطاف خداوند كه نتيجه معصيت بود، به مقتضاى رحيميت او، مبدل به نزديكى احساس مىكند.
2- آيه دوم توضيح همان حقيقتى است كه اجمال آن در آيات قبل گذشت و آن اينكه:" هر گناهى كه انسان مرتكب مىشود بالمال و در نتيجه به خود ضرر زده و به زيان خود گام برداشته است".
(وَ مَنْ يَكْسِبْ إِثْماً فَإِنَّما يَكْسِبُهُ عَلى نَفْسِهِ).
و در پايان آيه مىفرمايد:" خداوند عالم است و از اعمال بندگان با خبر، و هم حكيم است و هر كس را طبق استحقاق خود مجازات مىكند".
(وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً).
و به اين ترتيب گناهان اگر چه در ظاهر مختلفند، گاهى زيان آن به ديگرى مىرسد و گاهى زيان آن به خويشتن است، اما پس از تحليل نهايى همه به خود انسان باز مىگردد و آثار سوء گناه قبل از همه در روح و جان خود شخص ظاهر مىشود «1».
3- و در آخرين آيه اشاره به اهميت گناه تهمت زدن نسبت به افراد
(1)