باز در روايت ديگرى از امام على بن موسى الرضا (ع) مىخوانيم كه شخصى به خدمتش عرض كرد براى من و خانوادهام دعائى فرما، فرمود مگر من دعا نمىكنم؟
و اللَّه ان اعمالكم لتعرض على فى كل يوم و ليله " بخدا سوگند، اعمال شما هر شب و روز بر من عرضه مىشود".
راوى اين حديث مىگويد اين سخن بر من گران آمد، امام متوجه شد و به من فرمود:
ا ما تقرا كتاب اللَّه عز و جل وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ، هو و اللَّه على بن ابى طالب :" آيا كتاب خداوند عز و جل را نمىخوانى كه ميگويد: عمل كنيد خدا و پيامبرش و مؤمنان عمل شما را مىبينند بخدا سوگند منظور از مؤمنان على بن ابى طالب (و امامان ديگر از فرزندان او) مىباشد «1».
البته در بعضى از اين اخبار تنها سخن از پيامبر (ص) به ميان آمده و در پارهاى از على (ع)، و در بعضى پيامبر و امامان همگى ذكر شدهاند، همانطور كه بعضى تنها عصر پنجشنبه را وقت عرض اعمال مىشمرند، و بعضى همه روز، و بعضى هفتهاى دو بار و بعضى در آغاز هر ماه و بعضى بهنگام مرگ و گذاردن در قبر.
روشن است كه اين روايات منافاتى با هم ندارند، و همه آنها مىتواند صحيح باشد، درست همانند اينكه در بسيارى از مؤسسات گزارش كار كرد، روزانه را همه روز، و گزارش كار هفته را در پايان هفته، و گزارش كار ماه يا سال را در پايان ماه يا سال به مقامات بالاتر مىدهند.
در اينجا اين سؤال پيش مىآيد كه آيا از خود آيه فوق منهاى رواياتى كه در تفسير آن وارد شده است اين موضوع را مىتوان استفاده كرد و يا همانگونه كه مفسران اهل سنت گفتهاند آيه اشاره به يك مسئله عادى دارد و آن اينكه انسان هر عملى انجام دهد، خواه ناخواه ظاهر خواهد شد، و علاوه بر خداوند،
(1) اصول كافى جلد 1 صفحه 171 (باب عرض الاعمال).