صفحه‌ى 361
و در حايل بهتر آن است كه مانع از ديدن يكديگر باشد اگر چه دور نيست كفايت آن اگر چه مانع از ديدن نباشد. چنانچه كراهت يا حرمت مختص به كسى است كه شروع كند به نماز بعد از ديگرى و نماز سابق مانعى ندارد. بلى، هر گاه با هم شروع به نماز كنند، بر هر دو حرام يا مكروه است و به مجرد عقب ايستادن زن مرتفع مىشود اگر چه جزئى باشد. و لكن بهتر آن است [كه] زن آن قدر عقب بايستد كه جاى سجدهگاه او از جاى ايستادن مرد مُؤخّر باشد، چنانچه ظاهر اين است كه كراهت يا حرمت مرتفع شود نيز، در صورتى كه محل ايستادن يك كدام، آن قدر بلندتر از محل ديگرى باشد كه در عرف نگويند زن مقدّم است يا محاذى يكديگرند اگر چه بلندى كمتر از ده ذراع باشد.
فرقى نيست در كراهت يا حرمت ما بين آن كه آن مرد و زن محرم يكديگر باشند حتى زن و شوهر يا اجنبى باشند و بين آن كه هر دو بالغ باشند يا غير بالغ يا مختلفين، بنا بر مختار كه عبادات غير بالغ صحيح است.
در حكم مزبور فرق نيست ظاهراً بين نماز نافله و فريضه.
حكم مزبور مختص به حال اختيار است و در ضيق وقت و اضطرار منع و كراهتى نيست و در حال اضطرار و وسعت وقت يكى از آن دو نماز خود را بعد از ديگرى به عمل آورد و بهتر آن است كه زن نماز خود را تأخير اندازد.
حكم مزبور مختص به نماز است پس اگر مرد مشغول نماز شود در حالتى كه زن محاذى يا مقدّم بر او باشد و مشغول نماز نباشد ضرر ندارد و هم چنين عكس آن.
احوط ترك فريضه است بر سطح كعبه و جوف آن در حال اختيار، به خلاف نافله كه سنّت است مقابل هر كدام از چهار ركن در ميان كعبه، دو ركعت نافله به عمل آورد چنان كه باكى نيست به نماز فريضه در حال اضطرار. و در صورتى كه بر سطح كعبه نماز كند [بخواند] بايد در جميع حالات چيزى از فضاء كعبه مقابل او باقى بماند و ايستاده نماز بخواند. و قول به آن كه بايد بر پشت بخوابد و روى خود را به بيت المعمور كند يا به پهلو بخوابد ضعيف است.