نياورده و اگر شك كند كه يك ركعت كرده يا دو؟ بنا بر دو گذارد. و اگر در نماز صبح شك كند ما بين دو و سه، بنا بر دو گذارد و در نماز مغرب، اگر شك كند ما بين دو و سه بنا بر سه گذارد. و هم چنين در ساير فروض شك و اگر در فعل خاصى كثير الشك باشد اين حكم مختص به همان فعل است. و اگر اتفاقاً در غير آن فعل شك كند بايد به مقتضاى شك عمل كند. و هم چنين كسى كه در خصوص يك و دو، كثير الشك باشد كه بايد بنا بر دو گذارد و اگر اتفاقاً شك كند ما بين دو و سه يا ما بين سه و چهار، بايد به مقتضاى شك عمل كند به بناء بر اكثر و لازم است نماز احتياط. و اگر كسى كه در خصوص فعلى بعد از تجاوز از محل آن كثير الشك باشد كه نبايد به آن اعتناء كند اگر اتفاقاً در محل، شك كند بايد به مقتضاى شك عمل كند. و هر گاه كثرت شك او در نماز خاصى يا در مكان خاصى و نحو آن باشد، اعتناء نكردن مختص به همان نماز و در آن محل خاص است و به غير آن تعدّى نمىكند.
مرجع در كثير الشك شدن به صدق عرفى است و دور نيست كه اگر در يك نماز سه مرتبه شك كند يا در هر سه نماز يك مرتبه شك كند، در تحقّق آن كافى باشد. و در كثير الشك بودن معتبر است كه شك او به سبب عارضه بر او از قبيل ترس يا غضب يا هموم و نحو آنها كه باعث اغتشاش حواس اوست نباشد.
اگر شك كند كه آيا شك او كثير شده يا نه؟ بنا بر عدم گذارد چنانچه كثير الشك اگر شك كند كه حالت كثرت شك او زايل شده يا نه؟ بنا گذارد كه باقى بر آن است.
اگر كثير الشك به مقتضاى وظيفه اعتناء به شك خود نكند به آن كه بنا بر وقوع فعل يا عدم وقوع گذارد و بعد از آن معلوم شود كه بر خلاف واقع عمل كرده پس هر گاه ركنى را كم كرده و محل تدارك آن گذشته، نمازش باطل است و اگر محل آن باقى است به جا آورد، چنانچه اگر غير ركنى را كم كرده و محل تدارك آن باقى است به جا آورد و اگر گذشته و نقيصه، [به] خصوص سجده يا تشهّد بوده، بايد بعد از نماز قضاء كند و دو سجدهى سهو براى آن به جا آورد. و اگر نقيصه غير سجده يا تشهّد باشد دو سجدهى سهو به جا آورد. و هر گاه بنا گذارد كه زياد نكرده و معلوم شود زياد كرده بوده، بايد به مقتضاى آن عمل كند به آن كه اگر ركنى را زياد كرده نماز او باطل است و در زيادهى غير ركن دو سجدهى سهو به جا آورد.
كثير الشك جايز نيست اعتناء به شك خود كند پس اگر شك كرده كه ركوع كرده يا نه؟ جايز نيست ركوع كند و اگر ركوع كند نمازش باطل مىشود. بلى، كثير الشك در مثل قرائت يا ذكر، در صورتى كه وسواسى نباشد اگر قرائت يا ذكر را كه شك در آن كرده بوده به قصد قربت به جا آورد، ضرر ندارد.
اگر كسى شك كند كه در فعل خاصى كثير الشك