[1189] س- اگر كسى تنها اين ترس را داشته باشد كه بعد از برگشت از منى در اثر ازدحام نتواند طواف كند يا به مشقت بيفتد، آيا مىتواند اعمال حج را مقدم دارد يا نه؟
ج- مورد جواز تقديم نيست، و نمىتواند مقدم بدارد (1).
[1190] س- اعمال حج را به جهت خوف حيض بر اعمال منى مقدم داشت، ولى چون طواف يا سعى را قطع كرده بود، به طورى كه مىبايد اتمام و اعاده كند و چنين كرد، آيا بعد از اعمال منى بر او چيزى نيست (2)؟
ج- اگر وظيفه را انجام داده چيزى بر او نيست (3).
[1191] س- آيا نايب هم اگر خوف حيض يا مرض داشته باشد مىتواند اعمال حج را بر وقوفين و اعمال منى مقدم بدارد يا نه؟
ج- مانع ندارد (4).
آية اللَّه (فاضل): اگر چه با زن هم نزديكى نكرده باشد. آية اللَّه (تبريزى): كفاره دادن يك شتر در ترك طواف حج از روى جهل به مسأله است، و اما در طواف عمره تمتع چنانچه از روى جهل به مسأله ترك شد هر چند بايد حج را در سال آينده اعاده كرد ولى كفاره ندارد. آية اللَّه (خوئى): اگر كسى طواف عمره تمتع را از روى علم يا از روى جهل ترك كند به نحوى كه قبل از وقوف عرفات نتواند آن را تدارك نمايد عمره و حتى احرام عمرهاش باطل مىشود و بايد در سال ديگر حج را اعاده نمايد و كفاره مذكوره اختصاص دارد به موردى كه طواف حج را از روى جهل ترك كرده باشد. (1) آية اللَّه (بهجت): تقديم اعمال مكه براى كسى كه پس از بازگشت از منى از ازدحام جمعيّت مىترسد جايز است ولى احتياطا بعد از برگشت از منى اعمال را تكرار كند و در صورت عدم امكان نايب بگيرد (مناسك س 167). آية اللَّه (مكارم)، آية اللَّه (تبريزى): احتياط آن است كه مقدم دارد و بعدا اگر نتوانست براى طواف نايب بگيرد. آية اللَّه (سيستانى): كسانى كه بازگشت به مكّه براى آنها مشكل است و يا طواف نمودن بعد از بازگشت از منى به علّت ازدحام شديد جمعيّت يا غير آن براى آنها مشكل است مىتوانند مقدّم دارند (مناسك، مسأله 412). (2) آية اللَّه (خوئى)، آية اللَّه (تبريزى): تقديم سعى و طواف نساء بر وقوف مجزى نيست گر چه احوط تقديم سعى و اعاده آن است بلى كسى كه از بازگشت به مكه مىترسد همه اعمال مكه را مىتواند مقدم كند. (مناسك، مسأله 417 و 418). آية اللَّه (بهجت): به ذيل مسأله 1176 مراجعه شود. (3) آية اللَّه (گلپايگانى)، آية اللَّه (صافى): به حاشيه مسأله 1177 مراجعه شود. (4) آية اللَّه (خوئى)، فتواى ايشان در اين مورد در دست نيست بلى حكم نايب معذور به عذر طارى قبلا در بحث نيابت گذشت.