صفحه‌ى 224
كسى كه براى رد حرفهاى آنها مطالعه كند جايز است، در صورتى كه در امان باشد از گمراهى به سبب مطالعه.
مسأله 11 غش در معاملات حرام است، مثل آن كه آب داخل شير و يا جنس بد داخل جنس خوب كنند، به نحوى كه معلوم نشود و بدون خبر دادن به مشترى به عنوان خوب بفروشد، امّا چيزهايى كه مخلوط بهم مىكنند و مشترى هم علم دارد به آن، حرام نيست.
مسأله 12 اجرت گرفتن بر عملى كه بر او واجب است، حرام است و احوط حرمت اجرت است در واجبات كفائيه، مثل اجرت گرفتن بر غسل و نماز و كفن و دفن ميت. و امّا اجرت گرفتن طبيب به عنوان حق القدم اشكال ندارد.
مسأله 13 عمده معاملات مكروهه بدين قرار است: اول: صرافى، دوم: كفن فروشى، سوم: طعام فروشى، چهارم: بنده فروشى، پنجم: قصابى، ششم: حجامت كردن و كسب به آن.
مسأله 14 مستحب است كسب كردن و تحصيل معاش نمودن و تجارت. و زراعت در شرع اسلام فضيلت زياد دارد. و واجب است بر كسى كه كسب مىكند چه تجارت و چه غير آن، ياد گرفتن مسائل مربوط به آن را.
مسأله 15 حرام است احتكار غلات و روغن و زيت به اين كه آنها را حبس كند براى گران فروختن در صورتى كه مسلمانها به قدر كفايت نداشته باشند و فروشنده ديگرى هم نباشد و مردم محتاج به آن باشند. و امّا چيزهايى ديگرى كه مردم به آنها احتياج دارند اگر چه احتكار آنها خوب نيست، لكن حكم احتكار در آنها ثابت نيست.
مسأله 16 محتكر را مجبور مىكنند به فروختن، و امّا تعيين قيمت جنس با خود اوست على الاحوط، مگر آن كه در قيمت اجحاف كند كه بايد در اين صورت اجبارش كنند بر كم كردن قيمت، و اگر تعيين نكرد حاكم تعيين قيمت مىكند به چيزى كه صلاح مىداند.