صفحه‌ى 281
چيدن احتياج به كار ديگرى نداشته باشد قرار بگذارند، صحت مساقات اشكال دارد. و اگر ميوه ظاهر شود ولى كارى مانند آبيارى و امثال آن، كه براى زياد شدن و رسيدن ميوه لازم است باقى مانده باشد، معامله صحيح است.
مسأله 7 معامله مساقات در درختهايى كه ميوه نمىدهند مثل بيد و چنار صحيح نيست و در درختهايى كه از برگ و يا گل آنها استفاده مىكنند مثل درخت بيدمشك و حنا صحيح است.
مسأله 7 درختى كه از آب باران و يا رطوبت زمين استفاده مىكند و به آبيارى احتياج ندارد اگر به كارهاى ديگرى كه در زياد شدن ميوه مؤثر است مانند بيل زدن و كود دادن محتاج باشد، مساقات در آن صحيح است.
مسأله 8 دو نفرى كه مساقات كردهاند با رضايت يكديگر مىتوانند معامله را اقاله كرده بهم بزنند، و نيز اگر در ضمن عقد مساقات شرط كنند كه هر دو يا يكى از آنان حق بهم زدن معامله را داشته باشد، مطابق قرارى كه گذاشته است مىتوان معامله را بهم زد، و نيز اگر در معامله شرطى كنند و عمل نشود كسى كه به نفع او شرط شده مىتواند معامله را بهم بزند.
مسأله 9 اگر مالك بميرد معامله مساقات باطل نمىشود و ورثهاش به جاى او هستند.
مسأله 10 اگر كسى كه تربيت و آبيارى درختها به او واگذار شده بميرد چنانچه در عقد مساقات شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربيت كند ورثهاش به جاى او هستند و اگر شرط كرده باشند كه خودش كار را انجام دهد به مردن وى معامله مساقات باطل مىشود.
مسأله 11 اگر شرط كنند كه تمام حاصل براى مالك باشد مساقات باطل است و ميوه مال مالك مىباشد و كسى كه كار مىكند نمىتواند مطالبه اجرت نمايد، ولى اگر باطل بودن مساقات به جهت ديگر باشد، مالك بايد اجرة المثل آبيارى و كارهاى ديگر را به كسى كه درختها را تربيت كرده بدهد.