صفحه ى 195
و اين تعاون با يكديگر عليه ديگران.
«بِالْإِثْمِ- به گناهكارى،» كه عمل بد مخصوص به خود شخص است، «وَ الْعُدْوانِ- و دست درازى.»
كه كارى مايه زيان رساندن به ديگران است مى انجامد، يعنى اعمال شما هم به خودتان زيان مى رساند و هم به ديگران.
ولى اين ستمها و تجاوزها به حق و شايسته بر آنها وارد نمى شود، بلكه برخاسته از تعصب قبيله اى يا از اختلافات داخلى باطل است، و اين بدان سبب است كه آنان در صورتى كه اينان در معرض يك دشمن خارجى قرار مى گرفتند، آماده يارى كردن به ايشان بودند. پس اگر واقعا مجرم و گناهكار بودند، به چه دليل از آنان دفاع مى كنند؟
قرآن، اين انديشه نژادى و قبيله اى را محكوم مى كند كه مى گويد: من و برادرم عليه پسر عمويم، و من و برادر و پسر عمويم عليه دشمنم. و مى گويد:
«وَ إِنْ يَأْتُوكُمْ أُسارى تُفادُوهُمْ وَ هُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْراجُهُمْ- و اگر كسانى از شما اسير شوند، فديه دهيد و آنان را بازگيريد، و بيرون راندن ايشان بر شما حرام است.»
و سپس بيان مى كند كه اين نوع تفكّر نه متكى بر ارزشها بلكه متكى بر هواهاى نفسانى است.
«أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتابِ وَ تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ- آيا به پاره اى از كتاب ايمان آورده ايد و به پاره اى ديگر كافر شده ايد؟» سپس از نتايج طبيعى اين گونه تفكر نژادى گزينشى با ما سخن مى گويد كه از دين تنها چيزى را برمى گزينيد كه سازگار با هواى نفس باشد و مى گويد:
«فَما جَزاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يُرَدُّونَ إِلى أَشَدِّ الْعَذابِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ- آيا پاداش كسى از شما كه چنين كند، جز خوارى در دنيا چيست؟ و روز قيامت به