تفسیر هدایت

سیدمحمدتقی مدرسی

جلد 11 -صفحه : 534/ 251
نمايش فراداده

اين آزمايشى آشكار كننده بود

رهنمودهايى از آيات

در اين مجموعه از آيات، پروردگار ما، عزّ و جلّ ما را يادآور معنى حقيقى اخلاص مى‏شود كه عبارت از آن است كه انسان از عوامل و فشارهاى معارض و متضاد با حق بدور باشد، و براى آشنايى با اين انديشه از زندگى پيامبران، همچون ابراهيم و پسرش اسماعيل، و همچون اسحاق، و موسى و هارون- عليهم السّلام- و نيز از زندگى ديگر پيامبران مثالهايى براى ما مى‏زند، از بنى اسراييل، آن گروهى كه خدا پس از آن كه ايشان را در معرض دشوارترين آزمونها و فتنه‏ها قرار داد انتخابشان كرد و ايشان را صالحانى راستين و مخلص يافت.

و با وجود آن كه هر پيامبرى در معرض فتنه‏اى مخصوص به خود قرار گرفته، همه ايشان در آزمونى عمومى مشتركند كه همگى با استوارى ايمان و شناخت نسبت به خدا، و ستيزيدن با اوضاع اجتماعى و سياسى منحرف در جوامع خود با آن روبرو شده‏اند، فشار اجتماع بر انسان و شعور درونى اوست كه آدمى را به سوى همسازى با ديگران مى‏راند، و همين نكته است كه برخى از دانشمندان را بر آن داشته كه مردم را به پرستش اجتماع يا چيزى كه به نام جبر اجتماعى ناميده مى‏شود دعوت كنند، حتى كسانى كه قائل به جبر طبقاتى، يا اقتصادى يا امثال آنند از تأمل بودن بدين جبر و ضرورت چندان دور نيستند، و تفاوتشان در اين است كه آنها نظريّات خود را بر بعد و قسمتى از آن جبر و حتميّت متمركز مى‏كنند، در حالى كه جامعه شناسانى مانند دوركهايم بر تمام ابعاد آن تأكيد دارند. و ما آن را حتميّت و جبر نمى‏خوانيم بلكه بدان در منگنه نهادن و فشار از جانب اجتماع بر انسان مى‏ناميم.