آنست كه حضرت از جهة حالت اضطرار فرمود باشد كه اگر آب كم باشد مغموم نباشد كه اگر آب بيشتر مىبود سببيت قرب بيشتر مىبود.
(و قال الصّادق (صلوات الله عليه) من تعدّى فى وضوئه كان كناقضه)(1)
و بروايت سكونى حضرت (صلوات الله عليه) فرمودند كه هر كه تعدى كند در وضو و زياده بشويد يا زياده آب بريزد مثل كسى است كه از مقرر كمتر كند و چنانچه كمى سبب بطلانست زيادتى نيز بقصد مشروعيت سبب بطلان است يا به منزله بطلان بىثوابست و در بعضى از نسخ صاد كناقصه نقطه دارد يعنى مثل كسى است كه وضوى خود را شكسته باشد اما نقصان در مقابل تعدى انسب است.
و در حديث صحيح از حضرت امام محمد باقر (صلوات الله عليه) وارد شده است كه يكى از شما يك كف روغن برمىدارد و بكل بدن مىرساند و آب از روغن فراختر است، و ظاهرا از باب مبالغه فرموده باشند و فراخترى از آن جهة است كه از آب رفع حدث و خبث مىشود و از روغن نمىشود.
و در حديث صحيحى ديگر از آن حضرت (صلوات الله عليه) وارد شده است كه وضو را حديست كه هر كه از آن تجاوز كند مزد ندارد و آدمى مبالغه عبث مىكند پس شخصى گفت كه حد آن كدام است؟ حضرت فرمودند كه حدش آنست كه رو و دستها را بشويى و سر و پاها را مسح كنى.
و در حديث صحيحى وارد شده است از آن حضرت (صلوات الله عليه) كه فرمودند در وضو همين كه آب به بدنت برسد بس است يعنى با جريان، و در حديث صحيحى وارد شده است از حضرت امام جعفر صادق (صلوات الله عليه) كه در غسل و استنجا آن قدر آب بس است كه دستت تر شود. و ظاهرا مراد از اين اخبار آنست كه آب بسيار در كار نيست چنانكه وسواسيان اسراف مىكنند، و حكمت اقتضا مىكند كه رفع وسواس باين مبالغات بفرمايند.