نحوه كنترل خشم كودك

تحولات شگرفي كه در يك قرن اخير در دانش بشري ايجاد شده است، به گونه اي انكار ناپذير كيفيت زندگي را تغيير داده است. اگر چه يكي از اصول اساسي دانش بشر خطاپذير بودن آن است و به كمك همين اصل هم هميشه دانش از نعمت نقد و تحول بهره برده است، امروز بيشتر از هر زمان ديگر، الفباي اين دانش مستحكم تر و قابل اعتمادتر است. فرض كنيد در دانش فيزيك هر چقدر احتمال خطا در پيش بيني بلاياي طبيعي قابل قبول باشد، اين خطا كه زمين را روزي مركز عالم مي دانستند به هيچ روي تكرار شدني نيست، دانش روانپزشكي هم با وجود همه پيچيدگي هاي روان انسان به عنوان پيچيده ترين آفريده آفريدگار از اين مورد مستثني نيست.

بعضي تصورات در تربيت كودك مثل به كارگيري جملاتي مانند«گريه كار بدي است. گريه كردن كار دخترهاست» و يا «عصباني شدن خيلي بد است» از دريچه دانش روانپزشكي امروز به مثابه در نظر گرفتن زمين به عنوان مركز عالم است! در اين مقاله شما با چگونگي برخورد با عصبانيت كودك آشنا مي شويد.

بسياري از مفاهيم زندگي كه براي بزرگسالان به راحتي قابل لمس است، براي كودكان قابل درك و لمس نيست. مغز انسان تا قبل از سن 12 سالگي توان درك مفهوم هاي انتزاعي مانند سخاوت، شجاعت، ايثار، شراكت يا عصبانيت و... را ندارد. بنابراين استفاده از اين كلمات در ارتباط با كوك مانند اين است كه كسي با شما به زباني كاملا بيگانه صحبت كند. اولين قدم در ارتباط شما با كودك تعريف مفهوم انتزاعي عصبانيت به زبان كودك است. پس از تعريف و شناخت اين احساس، به كودك راه حل ارائه مي شود تا در هنگام عصبانيت بتواند خودش را كنترل كند. آنچه كه در زير مي آيد نمونه اي است از گفت و گو با كودك درباره اين موضوع: تا حالا شده كه كنترل خودت را از دست بدهي؟ نق بزني و جيغ بكشي يا بخواهي كسي را بزني؟ ممكن بوده كه دوستت بدون اجازه به وسايل تو دست زده باشد و يا وقتي از مدرسه برگشته اي بخاطر مشق هاي زيادت با مامان دعوا كرده باشي؟ اينها چيزهايي است كه مي تواند تو را عصباني كند. همه عصباني مي شوند. گاهي عصبانيت خيلي ها هم خوب است. مثلا وقتي به كسي زور گفته شود يا ظلم بشود عصبانيت به آدم كمك مي كند تا زور و ظلم را نشنود. تو بايد بداني با اين نيروي قوي و احساس مهم چكار بكني! آدم ها احساسات خيلي زيادي دارند. مثلا زماني خوشحال و گاهي ناراحت هستند و خود تو، تو وقتي مي خندي احتمالا خوشحالي و با خنديدن اين را به بقيه نشان مي دهي. عصبانيت هم يك احساس است مثل شادي يا ناراحتي. اين كاملا طبيعي است كه ما گاهي عصباني شويم. اگر چيزي تو را عصباني كند، مثلا تيم مورد علاقه ات ببازد يا بچه هاي ديگر تو را مسخره كنند و يا شايد بدون اينكه بداني چرا عصباني شده اي، بدون تو به تو خواهد گفت كه عصباني هستي.

مثلا نفس كشيدن آدم تند مي شود يا صورت آدم قرمز مي شود، آدم مشت هايش را محكم فشار مي دهد يا دندان هايش را به هم فشار مي دهد. بعضي ها شايد آنقدر عصباني بشوند كه بخواهند چيزي را بشكنند يا بعضي ها گريه مي كنند. البته بعضي آدم ها هم عصبانيت خودشان را به بقيه نشان نمي دهند و به همين خاطر دل درد يا سردرد مي گيرند. پس اگر آدم عصبانيت اش را جوري نشان بدهد كه به بقيه آسيب برسد مثلا آنها را بزند و يا اصلا عصبانيتش را نشان ندهد و با خودش غصه بخورد، هيچكدام راه حل هاي خوبي نيست. پس تو بايد راهي پيدا كني كه عصبانيت ات بيرون بيايد بدون اينكه بقيه را ناراحت كند.

اگر يك آدم عصباني را ببيني، مي فهمي كه عصباني است. چطوري؟ خوب او از تو دوري مي كند يا حرف نمي زند و ساكت است يا بعضي ها فرياد مي كشند و بقيه را اذيت مي كنند. اگر كسي اين طوري عصباني بود تو بايد هر چه زودتر از او دور شوي. وقتي از آدم عصباني نباشي. اين چند تا كار را هم يادت باشد كه كمك مي كند:

با يك دوست صميمي راجع به عصبانيت ات صحبت كن

بگو 1-2-3 معجزه، يعني تا سه بشمر و منتظر باش يك معجزه اتفاق بيفتد كه عصبانيت بر طرف شود.

كسي را كه دوست داري بغل كن، حتي اگر خرس پشمالوي توي اتاقت باشد.

يك نقاسي از عصبانيت ات بكش.

مي تواني نزديك خانه براي 5 دقيقه بدوي.

هيچ وقت عصباني نشدن امكان ندارد، پس يادت باشد كه چطوري با عصبانيت كنار آمدن وضع را بهتر يا بدتر مي كند. اگر تو عصبانيت را شكست بدهي، پيروز شده اي!

اولياي عزيز، براي كودك خود هميشه پنجره اي بگذاريد تا در شرايط دشوار بتواند از حمايت شما استفاده كند. مي توانيد در منزل خود جايي را براي ابراز عصبانيت يا شكايت در نظر بگيريد، مثلا يك صندلي مشخص در منزل كه كسي از آن استفاده نمي كند را به همه اعضاي خانواده معرفي كنيد و عنوان كنيد هر كس كه شكايت دارد مي تواند وقت عصبانيت روي اين صندلي بنشيند حتي خودتان هم اين كار را بكنيد. هر كس كه روي صندلي نشست از طرف عضو ديگر خانواده مورد حمايت و دلجويي قرار خواهد گرفت. مثلا وقتي كودك شما روي اين صندلي نشست، ضمن تشويق او براي اينكه عصبانيت اش را كنترل كرده و صندلي را انتخاب كرده، به او بگوييد موضوع چه بوده كه باعث شكايت و عصبانيت شده و بسته به موضوع درصدد حل آن برآييد.