آل ابي ساره
جلد: 1
نويسنده:
شماره مقاله:354
آلِ ابيساره، خاندان شيعي مشهوري در کوفه که شخصيتهاي برجستة آن عمدتاً در سدة
2ق/8م زيستهاند. اين خاندان به فضل و ادب و ديانت و فقاهت شناخته شده است. افراد
آن به ابوساره عليمنسوبند. از اين خاندان عالمان بزرگي برخاستهاند که بيشتر آنان
از ياران مورد اعتماد امام شيعه بودهاند.
مشهورترين چهرههاي اين خاندان عبارتند از: 1. ابوساره علي، 2. حسنبنابي ساره، 3.
عليبنابي ساره، 4. مسلمبنابي ساره، 5. محمدبنحسن، 6. عبّاسبنعلي، 7.
معاذبنمسلم، 8. عَمرو (يا عُمَر)بنمسلم، 9. حسينبنمعاذ، 10. يحييبنمعاذ،
اينان (جز ابوساره علي) از راويان مشهورند که از امام محمدباقر(ع) و امام
جعفرصادق(ع) حديث نقل کردهاند و رجال شناسان شيعي همة آنان را موثّق دانستهاند.
در ميان رجال ياد شده، دو تن از شهرت علمي بيشتري برخوردارند: محمدبنحسن و
معاذبنمسلم. محمد، مشهور به «رُواسي»، از اصحاب مورد وثوق صادقين(ع) و عالمي صالح
و از راويان معروف شيعي است. وي از عالمان برجستة نحو و در زمان خود بزرگترين استاد
اين علم در کوفه، و نخستين کسي بوده که در اين شهر در نحو کتاب نوشته است. کسائي و
فرّاء نزد وي درس خواندهاند. او را اثاري بوده است به نامهاي: 1. الفيصل، 2.
معانيالقرآن، 3. التصغير، 4. الوقف والابتداءالکبير، 5. الوقف والابتداءالصغير، 6.
کتابالهمز، 7. اعرابالقرآن. گفتهاند که در حدود 170ق/786م درگذشته است.
معاذبنمسلم نيز از استادان مشهور بوده است. معاصران و شاگردان مستقيم و غيرمستقيم
وي در تکميل و غناي علوم عربي از او بهرهها گرفتهاند. کسائي در فراگيري و کمال
بخشيدن به دانش نحو بيش از همه مديون معاذ است. او در علم صرف نيز سرآمد و ممتاز
بوده و نخستين کسي است که اين علم را به صورت منظم بنياد نهاده است. وي شعر هم نيکو
ميسروده است. معاذبنمسلم از ياران کُمَيّتبنزيد، شاعر مشهور و آزادة شيعي است.
وي از راويان معتبر شيعي و از شاگردان امام جعفرصادق(ع) بوده است. تأليفات بسياري
به او منسوب است، اما اطلاع روشني از آنها در دست نيست. سال تولد و مرگ او به درستي
دانسته نيست، اما همين اندازه روشن است که او را عمري دراز بوده و برخي گفتهاند که
150 سال زيسته است. زندگي او چندان به درازا کشيده که فرزندان و نوادگان وي پيش از
مرگش درگذشتهاند.
مآخذ: امين، محسن، اعيانالشيعه، بيروت، دارالتعارف، 1403ق، 2/88-89؛ بحرالعلوم،
محمدمهدي، رجال، تهران، 1363ش، 1/276-282؛ خويي، ابوالقاسم، معجم رجالالحديث،
بيروت، 1403ق، 4/279، 6/93-94، 13/57، 15/205-206، 18/147، 187-189، 21/161؛ قمي،
عبّاس، الکني والالقاب، تهران، 1397ق، 1/196؛ مامقاني، محمدحسن، تنقيحالمقال، نجف،
1352ق، 1/266، 345، 2/348، 3/99-100، 214، 221؛ مدرّس، محمدعلي، ريحانهالادب،
تبريز، 1346ش، 8/431؛ نجاشي، احمدبنعلي، رجال، قم، مکتبهالداوري، صص 200-227.
بخش معارف