ابدال الادوية المفردة و المرکبة
جلد: 2
نويسنده: سيد علي آل داود
شماره مقاله:615
اِبْدالُ الاَدْويَهِ الْمُفْرَدَهِ والْمُرَکَّبَه، کتابي در دانش پزشکي و شناخت
داروهاي مشترک در تأثير، به زبان عربي، ترجم? سابور (شاپور) بن سهل (د 255ق/869م)
از زبان سرياني. مترجم از پزشکان مشهور مسيحي مذهب بيمارستان جندي‌شاپور بود که
مدتي رياست آنجا را نيز در دست داشت. وي غير از اثر ياد شده، تأليفات ديگري نيز در
اين زمينه‌ها دارد. از جمله کتاب قَرابادين او (در 17 باب يا بيش‌تر) که بسيار
مشهور است و گاهي آن را الادويه المرکبه نيز خوانده‌اند (سنا، 1/20).
ابدال الادويه بر حسب حروف تهجي تدوين شده و نام کامل آن در بعضي از نسخه‌ها ابدال
الادويه المفرده والمرکبه والأدهان والمرارات و غير ذلک است (پرچ، IV/47).
نسخه‌هايي از اين کتاب در کتابخانه‌هاي مختلف جهان موجود است (همانجا؛ GAS,
III/186). مترجمي ناشناس گزيده‌اي از ابدال الادويه را به فارسي برگردانده که نسخ?
خطي آن در کتابخان? آستان قدس رضوي، ذيل شمار? 5048 موجود است. اين نسخه به خط نسخ
و جمعاً داراي 5 صفحه است (آستان قدس، 3/245؛ منزوي، 1/463). در صفح? آخر اين ترجمه
مطلبي از ابن ماسويه نقل شده است.
مآخذ: آستان قدس، فهرست؛ ابن ابي اصيبعه، عيون الانباء، بيروت، 1377ق، 2/100؛ ابن
نديم، الفهرست، به کوشش فلوگل، بيروت، مکتبه خياط، ص 297؛ حاجي خليفه، کشف الظنون،
به کوشش محمد شرف‌الدين يالتقايا، استانبول، 1360ق، 1/2؛ شاپوربن سهل، ابدال، نسخ?
خطي، شم 5048، آستان قدس؛ سنا، خطي، 1/18-20؛ منزوي، خطي؛ نيز:
GAL, I/266; GAS, III/186; Pertsch, W., Die arabischen Handschriften der
Herzoglichen Bibleiathek zu Gatha, Frankfurt, 1987.
سيدعلي آل داود