آلوارت
جلد: 2
نويسنده: مجدالدين کيواني
شماره مقاله:480
آلْوارْت، فون ويلهلم تئودور (1828-1909م)، خاورشناس آلماني، متخصص زبان و ادب
کهن عرب و فراهم آورند? يکي از مفصل‌ترين فهرستهاي نسخه‌هاي خطي عربي. آلوارت در
گرايفسوالت، شمال آلمان شرقي در کران? درياي بالتيک، ديده به جهان گشود و در همين
شهر نيز درگذشت. وي پس از مدتي کتابداري در دانشگاه گرايفسوالت، در 1861م به مقام
استادي اين دانشگاه رسيد. او که به پژوهش در ميراث کهن زبان و ادب عرب همت گماشته
بود، به مراکز مهم خاورشناسي سفرهاي بسياري کرد و عمر خويش را در راه تحصيل، تدريس
و معرفي فرهنگ و ادب شرق به‌ويژه ادب عرب گذراند. بر جلد ديوانهايي که منتشر مي‌کرد
نام خويش را وَليمِ بن الوَرْدِ البروسي ضبط مي‌کرد.
آثار: آلوارت کوشش و توان خود را وقف شناختن و شناساندن آثار نظم و نثر عربي کرد.
عنايت خاصي به شعر جاهلي و ارجوزه‌هاي آن داشت و آنچه در اين زمينه منتشر ساخت، از
اعتبار ويژه‌اي برخوردار است. کارهاي او دربار? شعر کهن عرب حکايت از تبحر وي در
زبان و ادب عربي و ژرف‌بيني و شناخت او از متون شعر قديم عرب دارد. باوجود گذشت
حدود 80 سال از تاريخ نشر اين آثار، هنوز از مراجع معتبر اهل پژوهش در زمين? ادب
کهن عرب محسوب مي‌شود. مهم‌ترين آثار او در اين زمينه بدين شرح است: 1. «شعر و
شاعري در عربي»، گوتينگتن، 1856م، شامل گفتارهايي دربار? شعر و فنّ شاعري نزد
اعراب؛ 2. ديوان طَهمان الکِلابي، ليدن، 1858م؛ 3. الفخري في الآداب السلطانيه،
نوشت? محمدبن طباطبا معروف به ابن الطِقْطَقي (ح 660-709ق/1262-1309م)، گوتينگتن،
1860م. الفخري کتابي است به عربي در علم سياست و تاريخ مختصري از دولتهاي اسلامي؛
4. ديوان ابي‌نُواس، گرايفسوالت، 1861م، شامل بخشي از سروده‌هاي حسن بن هاني حَکَمي
اهوازي (ح 130 تا 145 ح 200ق/748 تا 762-816م)؛ 5. فتوح البلدان نوشت? احمدبن يحيي
بلاذري (د 279ق/892م)، با همکاري ميخائيل يان دخويه محقق هلندي (1836-1909م)، سه
جزء، گرايفسوالت، 1863-1866م در ليدن منتشر ساخت؛ 6. العقد الثمين في دواوين
الشعراء الجاهليين، گرايفسوالت، 1869م، لندن، 1870م، پاريس 1902م، شامل اشعار 6
شاعر نامدار عرب: نابغه، عَنْتَره، طَرَفَه، زُهَير، عَلْقَمه و امرؤالقيس. اين
کتاب مقدمه‌اي به انگليسي و ذيلي مشتمل بر فهرست نسخه‌هاي خطي عربي پاريس، ليدن و
گوتا دارد؛ 7. «ملاحظاتي در باب اصالت شعر جاهلي عرب» ، گرايفسوالت، 1872م؛ 8.
تاريخي بي‌عنوان، احتمالاً جزء يازدهم انساب الاشراف بلاذري، گرايفسوالت، 1883م؛ 9.
«فهرست نسخه‌هاي خطي عربي کتابخان? سلطنتي برلين» در 10 جلد، به آلماني، برلين،
1887-1899م. اين اثر بزرگ‌ترين کار آلوارت و يکي از کامل‌ترين فهرستهاي کتابهاي خطي
عربي به‌شمار مي‌آيد. فهرست آلوارت بيش از 10 هزار دست نوشت? عربي را معرفي مي‌کند؛
10. اشعار خلف الاحمر، گرايفسوالت، 1895م، شامل متن مصحِّح عربي همراه با ترجمه و
شرح اشعاري از ابومحرز خلف بن حيّان معروف به الاحمر، اديب، شاعر، و نقاد عرب، از
پدر و مادري ايراني، صاحب کتابهاي جبال العرب و مقدمه في النحو؛ 11. مجموع
اشعارالعرب ، در 3 بخش: الف ـ الاصمعيّات، برلين، 1903م، شامل سروده‌هاي رؤبه (ح
65-145ق/685-762م) شاعر و لغت‌شناس اوايل دوران خلافت عباسيان. آلوارت اشعار اين
شاعر را، با حفظ وزن، به آلماني ترجمه و در 1904 در برلين منتشر کرد.
مآخذ: بدوي، عبدالرحمن، موسوعه المستشرقين، صص 29-30؛ زرکلي، خيرالدين، الاعلام،
بيروت، 1984م، 5/106؛ عقيقي، نجيب، المستشرقين، 2/663، 664، 720، 721؛ الموسوعه
العربيه المُيَسَّره، ص 203؛ نيز:
Brockhaus; Meyer; New Century Encyclopedia of Names, N. Y., 1954, vol. I;
pearson, J. D., Leibrary Catalogue of the School of Oriental and African
Studies, 1963, I/173.
مجدالدين کيواني