دائرة المعارف بزرگ اسلامی

آمدي، رجب
جلد: 2
نويسنده: جعفر شعار     
شماره مقاله:498

آمِدي، رجب بن احمد قيصري رومي حنفي (د پس از 1078ق/1667م)، دانشمند مشهور اهل سنّت. در آمِد (ديار بکر) ديده به جهان گشود. برخي او را بروسي، منسوب به بروسه يا بورسه (شهري در ترکي? کنوني) مي‌دانند. در قيصريه (قيساريه) دانش آموخت و سپس به شهري از توابع ازمير رفت و بنابر آنچه در پايان کتاب خود جامعُ الازهار آورده، در جامع عتيق آن شهر به وعظ پرداخت و در همين زمان به تأليف کتاب همت گماشت و سرانجام در همان‌جا درگذشت و در دارالحديث به خاک سپرده شد.
آثـار: از آمدي دو کتاب در دست است: 1. جامع الازهار و لطائف الاخبار، مشتمل بر مواعظ و اخلاق به زبان عربي در 97 يا 99 باب که در 1060ق/1650م از تأليف آن فراغت يافته است. نسخه‌هاي خطي کتعددي از اين کتاب موجود است: کتابخان? دانشگاه لوس آنجلس، کتابت در تاريخ 8 محرم 1181ق؛ کتابخان? آيت اللـه مرعشي (قم)، کتابت در سد? 11ق؛ کتابخان? دانشگاه الازهر (قاهره)، کتابت در 1165ق؛ کتابخان? اوقاف (بغداد)؛ 2. الوسيلهُ الاحمديّه و الذّريعه السّرمديّه که شرحي است بر کتاب الطّريقه المحمديّه، نوشت? محمدبن پير علي بِرْکِلي يا برکوي (929-981ق/1523-1573م). آمدي در 1078ق/1667م از تأليف اين کتاب فراغت يافته است. اين کتاب در 1318ق/1900م در استانبول، در حاشي? البريقه المحموديه چاپ شده است.
مآخذ: آستان قدس، فهرست، 6/507، 582؛ ازهريه، فهرست، 3/555-556، 650؛ بروسه لي، محمدطاهر، عثمانلي مؤلفلري، 1/314-315؛ بغدادي، اسماعيل پاشا، هديه العارفين، استانبول، 1951م، 1/365-366؛ زرکلي، خيرالدين، الاعلام، بيروت، 1984م، 3/18؛ سرکيس، معجم المطبوعات، 2/1806-1807؛ طلس، محمداسعد، الکشاف عن المخطوطات، بغداد، 1372ق/1953م، ص 136؛ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفين، بيروت، 4/152؛ مرعشي، خطي، 7/170؛ مرکزي و مرکز اسناد، خطي، 11/182-183.
جعفر شعار