ابن مغلس

جلد: 4

نويسنده: محمد هادي موذن جامي

شماره مقاله:1790

اِبْن ِ مُغَلّس ، ابوالحسن عبدالله بن احمد بن محمد بغدادي (د 4 جمادي الثانى 324ق /29 آوريل 936م )، فقيه ظاهري . از جزئيات زندگى او اطلاعى در دست نيست . به گفتة ابن نديم (ص 272) وي رياست ظاهريان را در زمان خود بر عهده داشت و طالبان علم از ديگر بلاد به قصد استفاده از او به بغداد مى آمدند. ابن مغلس نزد ابوبكر محمد ابن داوود فرزند پيشواي مذهب ظاهري درس خواند و پيرو اين مذهب شد. وي همچنين از جدش محمد بن مغلس ، على بن داوود قنطري ، ابوقلابه رقاشى ، عبدالله بن احمد بن حنبل و ديگران حديث فراگرفت . از شاگردان او مى توان از ابوالحسن حيدرةبن عمر زندرودي و على بن محمد بغدادي نام برد (ابواسحاق شيرازي ، 150). برخى نيز چون ابوالمفضل شيبانى از او روايت كرده اند (ذهبى ، 15/77؛ قس : خطيب ، 9/385). ابن مغلس در انتشار مذهب ظاهري نقشى اساسى داشته است (خطيب ، همانجا)، و به گفتة ابواسحاق شيرازي (همانجا) مذهب ظاهري از طريق شاگرد او ابوالحسن حيدره در بغداد گسترش يافته است . ابن حزم گاه برخى نظرات او را نقل كرده است (مثلاً نك: 4/609). وي پس از شصت و اندي سال (نك: ذهبى ، 15/78) در اثر سكته درگذشت (صولى ، 83).

ابن مغلس تأليفاتى در فقه ظاهري داشته كه اثري از آنها بر جاي نمانده است ؛ از آن جمله است احكام القرآن ، كتاب الطلاق ، كتاب الولاء و الموضح كه اثر اخير به گفتة ابواسحاق شيرازي (همانجا) كتابى مهم پيرامون مختصر مزنى بوده است (نك: ابن نديم ، همانجا؛ ذهبى ، 15/77).

على بن عبدالعزيز بن محمد دولابى كتابى بنام الرد على ابن المغلس نوشته است (ابن نديم ، 292).

مآخذ

ابن حزم ، على ، الاحكام ، بيروت ، 1407ق /1987م ؛ ابن نديم ، الفهرست ؛ ابواسحاق شيرازي ، طبقات الفقهاء، بغداد، 1356ق ؛ خطيب بغدادي ، احمد، تاريخ بغداد، قاهره ، 1349ق ؛ ذهبى ، محمد، سيراعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و ابراهيم زيبق ، بيروت ، 1404ق /1984م ؛ صولى ، محمد، اخبار الراضى بالله ، به كوشش هيورث دن ، قاهره ، 1935م . محمد هادي مؤذن جامى