باتاك
جلد: 11
نويسنده:
شماره مقاله:4285
باتاك، زبان گروهى از مردم اندونزي در جزيرة سوماترا. باتاكها از شعب اقوام
مالايايى هستند كه تا اوايل قرن 13ق/19م در انزوا مى‌زيسته‌اند و نفوذ اسلام
در ميان آنان بسيار متأخر و تدريجى بوده است (نك: آرنولد، ff. 370 ؛ ه د،
8/559).
زبان باتاك، زبانى از خانوادة آسترونزيايى1 يا مالايا - پولينزيايى است كه
حدود 3 ميليون نفر به گويشهاي گوناگون آن تكلم مى‌كنند (كريستال، .(40
اصلى‌ترين گويش، «توبا»ست كه در ميان باتاكهاي ساكن در حوزة درياچة توبا
رواج دارد و از ديگر گويشها، مى‌توان كارو در شمال غربى، سيمالونگون در شمال
شرقى، و آنكولا و ماندايلين در جنوب و جنوب شرقى درياچة توبا را برشمرد
III/93) , 3 ؛ BSEنيز نك: فوبله، .(651 مطالعات زبان‌شناختى دربارة باتاك از
اواسط سدة 19م آغاز شده، و از نخستين كوششها در اين راستا، كتاب توك2 دربارة
ويژگيهاي زبان باتاك برپاية گويش توباست (چ 1864-1867م).
با وجود انزواي حاكم بر تاريخ قوم باتاك، اين قوم توانسته است در طى
قرون ادبيات محدودي را پديد آورد كه پشتوانة آن الفبايى است برپاية
الفباهاي جنوب هند؛ ولى دگرگونى آن به اندازه‌اي است كه نزد خط شناسان
به عنوان خطى كاملاً مستقل و به نام باتاك شناخته مى‌شود (نك: بالهُرن، 70
؛ فريدريش، 400 .(162-163,
ميراث اين ادبيات، شماري از نسخه‌هاي خطى به زبان و خط باتاكى است كه در
كتابخانه‌هاي جاكارتا، ليدن، آمستردام، كپنهاگ، پاريس و جز آنها نگهداري
مى‌شود و فهرستى مختص نسخه‌هاي باتاكى توسط ورهووه فراهم آمده است (نك:
پيرسن، 410-411 .(400, كُلهُف1 در 1994م، به مطالعة نمونه‌هايى از ادبيات
منظوم باتاك پرداخته است. از اواسط قرن 20م الفباي لاتين جايگزين الفباي
سنتى باتاك گشته است (نك: كريستال، همانجا).
مآخذ:
, T. W., The Preaching of Islam, Lahore, 1979; Ballhorn et al., Alphabete und
Schriftzeichen des Morgen - und des Abendlandes, Berlin, 1969; BSE 3 ; Crystal,
D., An Encyclopedic Dictionary of Language and Languages, Massachusetts, 1992;
Faubl E e, J., X Langues malayo - polynesiennes n , Les Langues du Monde, Paris,
1952; Friedrich, J., Istoriya pis'ma, ed. I. M. Diakonov, Moscow, 1979; Pearson,
J. D., Oriental Manuscripts in Europe and North America, Switzerland, 1971.
بخش زبان‌شناسى