استاد سيد خليل عالي نژاد چهره بي ادعا و بي همتاي تاريخ معاصر ايران در زمينه عرفان , سلوک , شناخت موسيقي غني ايراني و تنبور نوازي است که با صدايي شگفت انگيز و عارفانه اش روح و روان هر انساني را دگرگون ميکرد . زنده ياد عالي نژاد در سال 1336 در کرمانشاه متولد شد . پدرش مرحوم سيد شاهمراد تنبور مي نواخت سيد خليل مشق تنبور را به تشويق مادر با سيد نادر طاهري آغاز کرد و بعد از 2 سال نزد سيد امرالّه شاه ابراهيمي رفت همچنين از درويش امير حياتي بهره برد. بعدها به محضر استاد عابدين خادمي راه يافت و از گنجينه پنهان در سينه آن مرحوم بهره مند شد.همزمان سرپرستي گروه تنبور نوازان صحنه را به عهده گرفت ، در اواخر دهه پنجاه استاد عالي نژاد در رشته موسيقي دانشگاه هنر فارغ التحصيل شد . او بررديف موسيقي دستگاهي ايران تسلطي کافي داشت . سيد خليل صداي گرم و عرفاني داشت و آواز را از مکتب مرحوم استاد ميرزا حسين خادمي آموخته بود وازمرحوم نادر نادري دف آموخت و تار را از کيخسرو پور ناظري ، نواختن تارش به شيوه نوا زندگي مکتب برومند نزديک بود و پرده گيري هاي زيبايش و مضراب شمرده و جمله بندي هايش در سه تار، ساز مرحوم يوسف فروتن را به ياد مي آورد. استاد همچنين علاوه بر نوا زندگي تنبور به ساخت تنبور نيز پرداخته است و تنبورهاي او با مهرشيدا و قلندر موجود است .
اوايل دهه 60 گروه تنبور شمس به سرپرستي پورناظري تشکيل شد و استاد عالي نژاد به جمع اين گروه پيوست . حاصل همکاري با تنبور شمس تکنوازي و جواب آواز ماندگار سيد خليل در کاست صداي سخن عشق بود که با صداي ناظري انتشار يافت . در اواسط دهه 60 سيد خليل خود گروه بابا طاهر را تشکيل داد و اعضاي گروه باباطاهر کاستي بيرون دادند به نام« زمزمه قلندري » ، در اواخر دهه 60 به خواست مرحوم عبادي براي شرکت در مراسم خاکسپاري او به تهران آمد و ماندگار شد. او علاوه بر خوانندگي و تنبور نوازي سه تار, دوتار, تار, دف هم مي نواخت ودستي چيره بر آن داشت. سال 1376که به جشنواره موسيقي حماسي آمد و زير بغل استاد وپير مرادش درويش اميرحياتي را گرفت و او را به صحنه تالار انديشه آورد تا هنرش را عرضه بدارد.وخودش نيز در بخشي از برنامه مقام هاي سوار سوار ، سماع رقم چهارم ، جلوشاهي وخان اميري رااجرا کرد و زيبايي کارش در آن بود که ماهورايلامي و عالي مکان رابراي اولين بار عرضه نمود که هنر اجرايش مورد تشويق تماشاگران قرار گرفت.
سالهاي ماندگاري او در تهران منجر به تأليف کتاب تنبور از دير باز تاکنون شد وهمچنين به دليل فعاليتهايي که داشت همان سالها مشکلاتي برايش ايجاد شد و زندگي ملال آوري را تجربه کرد تا آنجا که مجبور به ترک وطن شد و به سوئد مهاجرت کرد . شوربختانه اين فرزند غيور ايران در 27 آبان 1380 دور از ميهن در شهر گوتنبرگ سوئد در سر کلاس درس تنبور ايراني به قتل رسيد وخانه وجسم پاکش را به آتش کشيدند. کالبد سوخته اش را در مقابل تالار وحدتت در تهران با حضور مسئولين وزارت ارشاد و همچنين در کرمانشاه تشيع کردند . استاد عالي نژاد دهها کنسرت در ايران و به خصوص در تهران به زبانهاي پارسي و کردي اجرا کردند که مورد استقبال مردم نيز واقع شد . اشعار انتخابي استاد عالي نژاد نشان از روح بزرگ و ايراني اش داشت . سخنان مولانا , حافظ , سعدي , باباطاهر , خيام , فردوسي و . . . مهم ترين انتخابهاي او بودند . دولت وقت ايران در سال هشتاد سفير سوئد را براي توضيح دادن پيرامون اين جنايت هولناک فراخواند ولي متاسفانه به دليل عدم پيگيري مداوم دولت اين جنايت بي سابقه مسکوت ماند و مشخص نگرديد که چه کساني مي توانستند مردي وارسته , عارفي بي ادعا که صدا و تنبورش آوازه جهاني داشت را اينچنين وحشيانه به آتش بکشند ؟
سخن بالا که اگر هيچ سايه پذيرد ما سايه هيچيم نشان از روحيه بي ادعا و افتاده اين درويش,عارف و استاد وارسته هميشه ماندگار تاريخ ايران دارد . پس از مرگش معلوم گرديد که وي هزينه چندين جوان را از کودکي تا مرحله دانشگاه و همچنين چندين خانواده کم درآمد را بر عهده گرفته بود . ولي آنچه که مسلم است اين است که وي پيش از آنکه ارزش واقعي اش در ميان جامعه مشخص گردد از سوي ما پرکشيد و رفت . شايد به آرزوي درينه اش رسيد ولي غمي بزرگ بر جامعه عرفاني و عاشق پرور ايران زمين بر جاي گذاشت که هرگز جبران نخواهد شد . شايد اين واقعه تلخ تجربه اي براي ارزش نهاندن بر ديگران بزرگان اين سرزمين گردد . . .
زيباترين اشعار حافظ با صداي دلنشين و عارفانه استاد عالي نژاد روان انسان را به جهاني ديگر ميبرد
ياهو و حافظ
بيقرار اثر استاد عالي نژاد
به سر درب آرامگاه استاد چنين نوشته اند
در آمد.. به مناسبت فرا رسيدن چهلمين روز درگذشت سيد خليل عالي نژاد،گفت گويي کوتاهي با کامبيز مافي يکي از بهترين و ديرينه ترين شاگردان مرحوم عالي نژاد،جهت شناخت دقيقتر مرحوم انجام گرفته است که مي خوانيم:
جناب آقاي مافي ضمن تشکر از حضور در اين گفتگو،با توجه به طول سابقه آشنايي با مرحوم عالي نژاد،مختصري از آقاي عالي نژاد براي ما بگوييد.
صحبت کردن از استاد عالي نژاد و ابعاد شخصيت ايشان براي من بسيار مشکل ميباشد.زيرا احساس ميکنم که اگر هر جه در باره ايشان بگوييم بسيار کم و ناچيز است و نتوانسته ام حق مطلب را ادا کنم.سيد خليل عالي نژاد مردي از دياران عاشقان و از مفاخر بزرگ موسيقي و عرفان بود.اواز يکسو وارث علم و ايمان،پاکي،درستي،شجاعت،نجابت،تواضع پيران حقيقت و از سوي ديگر وارث عشق و جنون و مستي بود.
اين اصل و نصب نبوي و استعدادهاي شخصي او بود که اجازه داد سيد خليل عالي نژاد در پرتو تاييدات الهي مراحل کمال را پيموده و در جواني در زمره پيران و بزرگان عصر خويش قرار گيرد.همانگونه که ميدانيد ايشان متولد 1336کرمانشاه و فارغ التحصيل موسيقي از دانشگاه تهران بودند. بدون شک او برترين و برجسته ترين نوازنده صاحب سبک تنبور ايران بود.توانايي،خلاقيت، تکنيک،قدرت بداهه نوازي ايشان در تنبوربي نظير بود و باعث خلق آثاري فراوان ازايشان شد که خوشبختانه اکثر آنها ظبط شده است و موجود ميباشد.به جرات ميتوان گفت موسيقي گمشده زيباي خانقاهي را به راحتي ميتوان در آثار ايشان پيدا نمود.ايشان علاوه بر موسيقي مقامي کرمانشاهان،بررديف سازي و آوازي موسيقي سنتي ايران تسلط کامل داشتند و تار و سه تار را با با قدرت و صلا بت قدما مي نواختند صداي دلسوز و عاشقانه اش تا مغز استخوان آدمي رسوخ پيدا ميکرد و ياد آور مهر و عشق و هجران بود.
به زيبايي شعر ميگفت و تخلص ايشان بي قرار بود.ادبيات ،فلسفه،نجوم،را به خوبي ميشناخت و تخقيقات فراواني در زمينه کتب قديمي،تقويم کردي و متون کهن يارستان انجام داده بود.کتاب"تنبور از ديرباز تا کنون"،تقويم کردي سلطاني،ترجمه کلام حضرت خان الماس،ترجمه و تفسير کلام حضرت تيمور بانياران،ترجمه و تفسير کلام شيخ اميد و دهها کار ناتمام ديگر از آثار باقيمانده ايشان ميباشد. ( نقل از روزنامه همشهري ) . کامبيز مافي عضو گروه بابا طاهر نوازده چيره دست تنبور است دف را استادانه مينوازد و از نزديکان صميمي استاد عالي نژآد ميباشند .
درود بر روانش باد که عرفان و سلوک را در موسيقي غني ايران زمين به هم آميخت و معجوني شگفت انگيز در تاريخ به يادگار گذاشت
پژوهش و گردآوري از ارشام پارسي , با سپاس از پايگاه بيوگرافي و خبرگزاري همشهري