[ 1 ] رساله توضيح المسائل با اضافات مطابق با فتاواى فقيه اهلبيت عصمت، مرجع عاليقدر حضرت آية الله العظمى آقاى فاضل لنكرانى (مد ظله العالى) [ 3 ] تاريخ چاپ: بهار 74 نوبت چاپ: هفتم حروفچينى: محدث 28029 چاپخانه: مهر - قم تيراژ: 10000 نسخه [ 5 ] بسمه تعالى عمل باين رساله مجزى است انشاء الله تعالى محمد فاضل مهر بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على سيدنا ونبينا ابى القاسم محمد وآله الطاهرين ولعنة الله على اعدائهم اجمعين الى يوم الدين احكام تقليد
مسأله 1 - تقليد در اصول دين جايز نيست، ومسلمان بايد در اصول دين يقين داشته باشد ودر احكام غير ضرورى دين يا بايد مجتهد باشد وبر طبق اجتهاد خودش عمل نمايد ويا از مجتهد تقليد كند يعنى به دستور او رفتار نمايد.
ويا در صورتى كه‌آشنا به كيفيت احتياط است عمل به احتياط كند به طورى كه يقين كند تكليف خويش را انجام داده است مثلا: اگر عده‌اى از مجتهدين عملى را حرام مىدانند وعده ديگر مىگويند حرام نيست آن عمل را انجام ندهد واگر عملى را بعضى واجب وبعضى مستحب مىدانند انجام دهد وهمچنين واجب است رعايت احتياط در كيفيت احتياط يعنى چنانچه احتياط از چند طريق ممكن باشد بايد طريقى را اختيار نمايد كه مطابق با احتياط باشد.
مسأله 2 - مكلفى كه بايد تقليد كند چنانچه از تقليد سرپيچى نمايد عمل او باطل است مگر آن كه عمل او مطابق باواقع ويا مطابق با فتواى مجتهدى باشد كه در حين عمل تقليد از او واجب بود.
مسأله 3 - تقليد در احكام، عمل نمودن به دستور مجتهد است واز [ 6 ] مجتهدى بايد تقليد كرد كه: مرد بالغ عاقل شيعه دوازده امامى حلال زاده زنده و عادل باشد.
ومقصود از عدالت آن است كه قدرت نفسانيه‌اى بر انجام واجبات و ترك گناهان كبيره وعلاوه بر اينها مروة داشته باشد واين معنى به‌وسيله حسن ظاهر شناخته مىشود واحتياط واجب آن است كه مرجع تقليد حريص به دنيا نباشد ولازم است از مجتهدين ديگر اعلم باشد يعنى در فهميدن حكم خدا از همه مجتهدين عصر خودش عالمتر باشد.
مسأله 4 - در صورتى كه دو مجتهد از نظر علمى مساوى باشند احتياط لازم آن است كه از كسى كه اتقى واورع است تقليد كند.
مسأله 5 - مجتهد اعلم را از سه راه مىتوان شناخت: اول آن كه خود انسان يقين ويا اطمينان پيدا كند، مانند اين كه انسان خود از اهل خبره باشد وبتواند مجتهد اعلم را بشناسد، دوم آن كه دو نفر عالم عادل كه مىتوانند مجتهد اعلم را تشخيص دهند اعلم بودن كسى را تصديق نمايند بشرط آن كه دو نفر عالم عادل ديگر با گفته آنان مخالفت ننمايند سوم آن كه اجتهاد واعلم بودن شخصى به حدى شايع باشد كه از آن شيوع وشهرت براى انسان علم يا اطمينان حاصل شود.
مسأله 6 - اگر شناختن اعلم مشكل باشد بايد از كسى تقليد نمايد كه گمان به اعلم بودن او دارد بلكه اگر احتمال ضعيفى بدهد كه كسى اعلم است واحتمال اعلم بودن ديگرى را ندهد بايد از همان كس تقليد نمايد وهمين طور اگر علم داشته باشد كه مثلا دو نفر يا مساوى در علم هستند ويا يكى از آنها به طور معين، احتمالا اعلم است واحتمال اعلميت ديگرى را ندهد، بايد از آن شخص معين تقليد نمايد واگر چند نفر در نظر او اعلم از ديگران وبا يكديگر مساوى باشند بايد از يكى از آنان تقليد كند.
مسأله 7 - بدست آوردن فتوى مجتهد سه راه دارد: اول شنيدن از خود مجتهد.
دوم شنيدن از دو نفر عادل كه فتواى مجتهد را نقل مىكنند، وخبر دادن [ 7 ] يك نفر عادل كفايت نمىكند مگر آن كه از قول او علم يا اطمينان حاصل شود.
سوم سوم ديدن فتوا در رساله مجتهد در صورتى كه انسان بدرستى آن رساله اطمينان داشته باشد يعنى بداند كه تمام رساله را خود مجتهد ويا افراد مورد وثوق وى ملاحظه نموده‌اند.
مسأله 8 - تقليد فقط در واجبات ومحرمات لازم است اما تقليد در مستحبات واجب نيست، مگر اين كه مستحبى باشد كه در آن احتمال وجوب باشد.
مسأله 9 - تا انسان يقين نكند كه فتواى مجتهد عوض شده است مىتواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نمايد واگر احتمال دهد كه فتواى وى عوض شده جستجو لازم نيست.
مسأله 10 - باقى ماندن بر تقليد ميت جايز است در صورتيكه كه مجتهد ميت ومجتهد حى مساوى در علم باشند وعدول به حى در همين صورت محل اشكال است.
وچنانچه يكى از آن دو اعلم باشد تقليد از اعلم لازم است.
ودر باقى ماندن بر تقليد ميت فرقى بين مسائلى كه عمل نموده ومسائلى كه عمل ننموده، وجود ندارد.
مسأله