كند يا وضو بگيرد ونماز را بدون سوره بخواند.
چيزهايى كه تيمم بر آنها صحيح است
مسأله 683 - تيمم برخاك وريگ وكلوخ وسنگ اگر پاك باشند صحيح است، وبرگل پخته مثل آجر وكوزه نيز صحيح است.
مسأله 684 - تيمم بر سنگ گچ وسنگ آهك وسنگ مرمر سياه وساير [ 128 ] اقسام سنگها صحيح است ولى تيمم بر جواهر مثل سنگ عقيق وفيروزه باطل مى باشد واحتياط واجب آن است كه به گچ وآهك پخته هم تيمم نكند.
مسأله 685 - اگر خاك وريگ وكلوخ وسنگ پيدا نشود، بايد به‌گرد و غبارى كه در فرش ولباس ومانند اينها است تيمم نمايد وچنانچه گرد پيدا نشود بايد به گل تيمم كند واگر گل هم پيدا نشود احتياط مستحب آن است كه نماز را بدون تيمم بخواند وبنابر احتياط بعدا قضاى آن را به جا آورد.
مسأله 686 - اگر بتواند با تكاندن فرش ومانند آن خاك تهيه كند تيمم به گرد باطل است، واگر بتواند گل را خشك كند واز آن خاك تهيه نمايد، تيمم به گل باطل مى باشد.
مسأله 687 - كسى كه آب ندارد اگر برف يا يخ داشته باشد، چنانچه ممكن است بايد آن را آب كند وبا آن وضو بگيرد يا غسل نمايد واگر ممكن نيست و چيزى هم كه تيمم به‌آن صحيح است ندارد، احتياط مستحب آن است كه نماز را بدون وضو وتيمم بخواند وبنابر احتياط واجب بعدا قضا كند.
مسأله 688 - اگر با خاك وريگ، چيزى مانند كاه كه تيمم به آن باطل است مخلوط شود، نمى تواند بر آن تيمم كند، ولى اگر آن چيز بقدرى كم باشد كه در خاك يا ريگ، از بين رفته حساب شود، تيمم بر آن خاك وريگ صحيح است.
مسأله 689 - اگر چيزى ندارد كه بر آن تيمم كند چنانچه ممكن است بايد با خريدن ومانند آن تهيه نمايد.
مسأله 690 - تيمم بر ديوار گلى صحيح است واحتياط مستحب آن است كه با بودن زمين يا خاك خشك، به زمين يا خاك نمناك تيمم نكند.
مسأله 691 - چيزى كه بر آن تيمم مى كند بايد پاك باشد واگر چيز پاكى كه تيمم بر آن صحيح است ندارد، نماز بر او واجب نيست ولى احتياط مستحب آن است كه بدون تيمم ووضو نماز را بخواند وبنابر احتياط واجب بايد قضاى [ 129 ] آن را به جا آورد.
مسأله 692 - اگر يقين داشته باشد كه تيمم برچيزى صحيح است وبر آن تيمم نمايد، بعد بفهمد تيمم به‌آن باطل بوده نمازهايى را كه با آن تيمم خوانده بايد دوباره بخواند.
مسأله 693 - چيزى كه بر آن تيمم مى كند بايد غصبى نباشد.
مسأله 694 - تيمم در فضاى غصبى باطل نيست، پس اگر در ملك خود، دستها را بر زمين بزند وبى اجازه داخل ملك ديگرى شود ودستها را بر پيشانى بكشد، تيمم او باطل نمى شود.
مسأله 695 - اگر نداند محل تيمم غصبى است، و يا فراموش كرده باشد، تيمم او صحيح است، اگر چه فراموش كننده خود غاصب باشد.
مسأله 696 - كسى كه در جاى غصبى حبس است، اگر آب وخاك او غصبى است، بايد با تيمم نماز بخواند.
مسأله 697 - مستحب است چيزى كه بر آن تيمم مى كند گردى داشته باشد كه به‌دست بماند.
وبعد از زدن دست بر آن، مستحب است دست را بتكاند كه گرد آن بريزد.
مسأله 698 - تيمم بر زمين گود وخاك جاده وزمين شوره زاركه نمك روى آن را نگرفته مكروه است، واگر نمك روى آن را گرفته باشد باطل است.
دستور تيمم
مسأله 699 - در تيمم چهار چيز واجب است: اول نيت.
دوم: زدن كف دو دست با هم برچيزى كه تيمم بر آن صحيح است.
سوم: كشيدن كف هر دو دست به تمام پيشانى ودو طرف آن، ازجايى كه موى سر مى رويد تا ابروها و بالاى بينى وبنابر احتياط واجب بايد دستها روى ابروها هم، كشيده شود. [ 130 ] چهارم: كشيدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست وبعد از آن كشيدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ.
مسأله 700 - تيمم بدل از غسل وبدل از وضو با هم فرقى ندارند.
ولى احتياط مستحب آن است كه تيمم بدل از غسل را با دو ضرب انجام دهد به اين نحو كه: يك مرتبه دستها را به زمين بزند وبر پيشانى بكشد ومرتبه ديگر دستها را به زمين بزند وبه پشت دستها بكشد، بلكه احتياط مستحب آن است كه تيمم بدل از وضو هم با دو ضرب انجام دهد بلكه بهتر آنست كه تيمم را با سه ضرب انجام دهد دو مرتبه پشت سرهم دستها را به زمين بزند وبر پيشانى بكشد ويك مرتبه ديگر به زمين بزند وبر پشت دستها بكشد.
احكام تيمم
مسأله 701 - اگر مختصرى از پيشانى وپشت دستها راهم مسح نكند تيمم باطل است چه عمدا مسح نكند يا مسأله را نداند يا فراموش كرده باشد، ولى دقت زياد هم لازم نيست وهمين قدر كه بگويند تمام پيشانى وپشت دست مسح شده كافى است.
مسأله 702 - براى آن كه يقين كند تمام پشت دست را مسح كرده بايد مقدارى بالاتر از مچ راهم مسح نمايد، ولى مسح بين انگشتان لازم نيست.
مسأله 703 - پيشانى وپشت دستها را بنابر احتياط واجب بايد از بالا به پائين مسح نمايد وكارهاى آن را بايد پشت سرهم به‌جا آورد واگر بين آنها بقدرى