جملگى بيانگر ارتباط نزديك ابن عباس با پيامبر(ص ) و توجه آن حضرت به وى مى باشد.
رسول اكرم (ص ) براى او چنين دعا فرمود:
((اَللّهُمَّ فَقِّهْهُ فِى الدّينِ وَ انْتَشِرْ مِنْهُ))(30) خدايا او را در دين فقيه قرار ده و (دين را به وسيله او) منتشر كن .
ابن عباس و على (ع ) ابن عباس علاوه بر استفاده از محضر رسول خدا9، از درياى دانش اميرمؤ منان على (ع ) نيز بهره هاى فراوانى برد. او، خود در اين رابطه مى گويد:
((آنچه از تفسير قرآن به دست آوردم از على بن ابيطالب (ع ) است ))(31) در جاى ديگر از مقام علمى استاد خود به عظمت ياد كرده و مى گويد:
((عـلى (ع ) دانـشـى را مـى دانـسـت كـه پـيـغمبر(ص ) به او ياد داده بود و آن دانش را خداوند به پـيـامـبـر(ص ) تـعـليـم كـرده بـود، پـس دانش پيامبر(ص ) از علم الهى و دانش على (ع ) از دانش پـيـغـمبر(ص ) بود و آنچه من از دانش دارم از على (ع ) است و دانش من و دانش اصحاب محمد(ص ) در برابر علم على (ع ) مانند قطره اى در برابر هفت درياست .))(32) بـدون تـرديـد، ارتـبـاط نـزديـك ابـن عـبـاس بـا ايـن دو انـسـان كـامـل و دو خـليـفـه الهـى و اسـتـفـاده مـسـتـقـيـم از مـحـضـر آنـهـا سـبـبـس در شكل گيرى شخصيت او شده و او را به مقام والايى رسانده است .
او عـلاوه بـر تـفـسـيـر، بـر عـلوم و فـنـون ديگر مانند: فقه ، شعر، ادب و انساب احاطه داشت و پاسخگوى دانش پژوهان رشته هاى علمى مختلف عصر خويش بود.(33) عطاء بن ابى رباح ـ كه خود يكى از مفسران معروف است ـ مى گويد:
((مـن مـجـلس درسـى ، آبرومندتر و آكنده تر از مجلس درس ابن عباس نديدم . دانشجويان [رشته هـاى ] فـقه ، قرآن و شعر در مجلس درس او حاضر مى شدند و از منابع گسترده اى كه دراختيار وى بود، بهره مى گرفتند.))(34) به طاووس بن كيسان يمانى گفتند: چرا بزرگان صحابه را رها كرده ، همنشينى باابن عباس را بـر گـزيـده اى ؟ وى گـفـت : مـن هـفـتـاد نـفـر از اصـحـاب رسول اكرم (ص ) را ديدم كه وقتى در يك موضوع دچار اختلاف مى شدند، هركدام براى تاءييد نظر خود به قول ابن عباس استناد مى كردند.(35) نقل شده كه رسول خدا(ص ) درباره او فرموده است :
((اِبْنِ عبّاس كاَنَّما يَنْظُرُ اِلىَ الْغَيْبِ مِنْ سِتْرٍ رَقيقٍ))(36) گويا ابن عباس (مسائل ) نهانى را از پشت پوشش نازكى مى نگرد.
هـرگاه براى عمر (خليفه وقت ) مشكل علمى پيش مى آمد، به ابن عباس رجوع مى كرد و نظر او را مى پذيرفت .(37) القاب و عناوين ابن عباس انـس فـراوان ابـن عـبـاس با قرآن و دانش گسترده او در اين زمينه ، وى را به القاب زير مفتخر سـاخـت :
((فـارسُ القـرآن ))(38)، ((تـرجـُمـان القـرآن )) (زبـان قـرآن )، ((حـبـرالامـّه ))(39) (دانـشـمـنـد امـت اسـلامـى )، ((بـحـر))، ((شـيـخ المـفـسـريـن )) و ((رئيس المفسرين ))(40).
عبدالله بن مسعود ششمين نفرى است كه دين مبين اسلام را پذيرفت و اوّلين كسى است كه بعد از پـيـامـبـر اكـرم (ص ) آيـات قـرآن را با صداى بلند به گوش قريش رساند و در اين راه مورد اذيّت و آزار فراوان قرار