| 527 |
شمس دائما از جنوب مكه مى گذرد و طريق مذكور در تحصيل سمت قبله به هيچوجه راست نيايد .
هر چند براى كسانى كه طول بلد آنها با طول مكه برابر است اعنى با مكه در تحت يك دائره نصف النهارند و به عبارت آخرى در سطح يك دائره از دوائر طول واقع مى شوند .
در هر روز هنگام رسيدن خورشيد به نصف النهار آنان چون مواجه شمس گردند بر سمت قبله خواهند بود خواه در جهت با مكه موافق باشند و خواه مخالف و لكن اين نه از آن روى است كه خورشيد در وقت رسيدن به دائره نصف النهار آنان مطلقا بر سمت رأس افق مكه است .
چنانكه دانسته شد بر اثر تناقص تدريجى ميل كلى خورشيد هر سال كه به سمت رأس مكه مى گذرد پيش از سرطان پس از جزء سال پيش و پس از سرطان پيش از جزء سال پيش خواهد بود .
جناب سردار كابلى قدس سره را در اين موضوع اشتباهى روى آورد كه در هنگام محاسبه در هر دو رساله عربى و فارسى كه در قبله نوشت بعكس عمل نمود .
در رساله فارسى ص 31 چنين فرمود : ( نقل باختصار ) .
بدان كه آنچه محقق طوسى قدس سره در تعيين اين دو درجه فرموده مبنى بر آن است كه ميل كلى كحال يعنى بيست و سه درجه و سى دقيقه است و عرض مكه مكرمه كام يعنى بيست ويك درجه و چهل دقيقه است و مع ذلك طريق تقريب پيموده .
منجمين اروپا امروز معتقدند كه ميل كلى در تناقص است و مقدار تناقص را در هر سال تقريبا 468 0 ثانيه تعيين نموده اند ميل كلى امسال كه سنه 1355 ه . ق است به 23 درجه و 26 دقيقه و 50 ثانيه و 54 ثالثه رسيده و آن تقريبا 23 درجه و 27 دقيقه باشد پس آن دو درجه مذكوره 6 درجه و 35 دقيقه و 15 ثانيه از جوزا و 23 درجه و 34 دقيقه و 45 ثانيه از سرطان مى شود پس هر كه مى خواهد به اين طريق عمل نمايد اين دو درجه را عوض آن دو درجه بگيرند .
به بيانى كه تقديم داشته ايم دانسته شد كه خورشيد در هر دوره سال شمسى در اول ظهر حقيقى مكه دوباره به سمت رأس مكه مى رسد و در آن وقت شاخص و اشخاص را در مكه سايه نبود و هر كس در آن دو وقت در