| 596 |

يعنى كسانى كه از راه خدا به در مى روند آنان را عذابى سخت است بدان سبب كه روز حساب را فراموش كرده اند .

راه حق همه حساب است و هر كه از آن بدر رفته است از راه حسابى بدر رفته است و از حساب روى تافتن همان و در عذاب افتاده همان كه جزاء نفس عمل است .

رفيع الدرجات و محيط دائره

و نيز حق تعالى در قرآن كريم ذات خود را چنين ستوده است : رفيع الدرجات ذوالعرش ( سوره مؤمن آيه 17 ) .

كلمه مبارك رفيع به حساب جمل ابجدى 360 است محيط دائره به 360 قسم متساوى قسمت مى شود و هر قسم را درجه مى نامند و جمع آن درجات است كه رفيع الدرجات 360 درجه است علاوه اين كه كلمه رفيع ايمائى بر مدارات برافراشته اجرام علوى دارد چنان كه در آيه ديگر فرمود : الله الذى رفع السموات بغير عمد ترونها ( سوره رعد آيه 3 ) .

كل فى فلك يسبحون و سير دورى كواكب

قرآن كريم سير كواكب را چنين تعبير فرمود : و هو الذى خلق الليل و النهار و الشمس و القمر كل فى فلك يسبحون ( سوره انبياء آيه 36 ) .

كل فى فلك از دو طرف كل فى فلك است كه در اشارت به حركت استدارى و سير دورى كواكب تعبيرى شگفت است .

جمع به واو و نون در لغت فصيح عرب براى عقلاء است كه در اينجا يسبحون فرموده است و در سوره يوسف و الشمس و القمر رايتهم لى ساجدين .

و در حكمت متعاليه مبرهن است كه اجرام علوى را نفوس ناطقه است و چون انسان در تشبيه به عقول مفارقه در حركت اند بقول متأله سبزوارى در حكمت منظومه : و كل ما هناك حى ناطق و لجمال الله دوما عاشق و بقول حكيم سنائى غزنوى : عرش و كرسى و جرمهاى كرات كمترند از بهائم و حشرات ؟