| 601 |
به راستى علماى بزرگ ما در هر فن مرد يك فن و دائرة المعارفى ناطق و كتابخانه اى حى و متحرك بودند .
صاحب جواهر كه از فقهاى بزرگ اسلام است در بحث قبله جواهر از مقدس اردبيلى نقل مى كند كه وى گفت : براى معرفت قبله ستاره قطبى به نام جدى را با قصبه اى
يعنى نى ميان تهى رصد كرده است .
و نيز علامه حلى بسيارى از مسائل فقهى كتاب قواعد را كه يكى از متون فقهى اماميه است مثلا مسائل وصايا را به قواعد جبر و مقاله حل كرده است .
در وقف نامه مدرسه سپهسالار قديم تهران قيد شده است كه استاد آن مدرسه بايد كسى باشد كه از عهده تدريس قواعد علامه بر آيد .
كتب رياضى از قبيل خلاصة الحساب شيخ بهائى و فارسى هيأت قوشچى و شرح چغمينى قاضى زاده رومى و اصول اقليدس و اكرو مساكن ثاوذوسيوس و اكرمانالاؤس در مثلثات كروى و شرح خفرى بر تذكره در هيأت خواجه طوسى و مناظر ابن هيثم به تنقيح ابوالحسن فارسى و زيجات الغ بيكى و محمد شاهى و بهادرى و بيست باب خواجه در اصطرلاب و هفتاد باب شيخ بهائى يعنى رساله حاتميه در اسطرلاب و عمل به ربع مجيب و كره متحركه اوطولوقس و عمل به كره قسطابن لوقا كه شصت و پنج باب در معرفت مسائل ضرورى روزانه در هيأت و نجوم است و مجسطى بطلميوس به تحرير خواجه از جمله كتب درسى حوزه هاى علميه ما در رشته هاى رياضى است و خود اين حقير به تدريس اكثر كتب نامبرده در حوزه علميه قم و شرح و تعليقه و تحشيه بر آن ها توفيق يافته است .
مثلا زيج بهادرى را يك دوره شرح به فارسى كرده است .
و همچنين اكرمانالاؤس در مثلثات كروى را يك دوره تدريس و شرح كرده است .
و از بدو تا ختم اصول اقليدس دو دوره حواشى و تعليقات دارد و همچنين بر اكرومساكن ثاوذوسيوس و نيز بر مجسطى تحرير خواجه و به خصوص در مسأله يافتن بين المركزين آن يك رساله جداگانه نوشته است و آن را شرح كرده است .
و در حقيقت آنچه در اين علوم گفته ايم و نوشته ايم همه شعله اى از