مرد بعنوان سرپرست خانواده و تنظيم كننده برنامه زندگى ، داراى وظائفى است ، كه بايد آن را مراعات كند، از نظر اقتصادى ، مرد مسئول تاءمين مخارج همسر و فرزندان مى باشد و بايد در حد توان خود به اين مهم بپردازد، اما مسئوليت مهم او همان تربيت و اخلاق پسنديده در خانه است ، كه در بحث خانواده توضيح خواهيم داد، اينك پاره اى از روايات و دستورات اسلامى در رابطه با وظائف مرد نسبت به همسر خويش ذكر مى شود.
( عاشروهن بالمعروف )
خداوند راجع به رفتار شايسته با همسر مى فرمايد: با زنهاى خود به نيكوئى رفتار كنيد.(32)
آرى ، اين جمله در حين كوتاهى ، حدود برخورد با همسر و كيفيت رفتار با او را تعيين مى كند و مى فرمايد مرد نبايد در رفتار نسبت به همسر، از حد اعتدال خارج شود، ظلم و بداخلاقى و بخل و سختگيرى ، خلاف دستور خداست ، همچنانكه رها كردن همسر، مراقبت او نبودن ، مطيع كامل زن بودن و خرجهاى بيهوده و سستى هاى ناپسند نيز درست نيست ، مرد بايد با همسر از حد اعتدال خارج نشود، نه ظلم كند و نه خود را رها و در اختيار همسر قرار دهد. حضرت على عليه السلام فرمود: هر مردى كه امور او را زن بگرداند ملعون است (33)
( فان المراة ريحانة و ليست بقهرمانة . )
اميرالمؤ منين در ضمن سفارشات خويش به فرزندانش محمد حنفيه فرمود: اى پسر من وقتى قوى بر طاعت خدا قوى باش (ظلم نكن ، به مردم خدمت كن ) و چون ناتوان شدى از معصيت خدا ناتوان باش (حقوق مردم را ضايع مكن ) اگر بتوانى كه زن را بيش از آنچه مربوط به خود اوست ، اختيار ندهى ، انجام ده ، چرا كه اين كار جمال زن را پيوسته و خاطرش را آسوده و حال او را نيكو مى كند، همانا زن گل است نه قهرمان ، با او به هر حال مدارا كن و نيكو برخورد نما تا زندگى تو با صفا شود.(34)
( رحم الله عبدا احسن فيما بيته و بين زوجته )
امام صادق عليه السلام فرمود:
رحمت خدا بر آن بنده كه با همسرش به نيكى رفتار كند، همانا خداوند زن را در اختيار او قرار داده و او را سرپرست وى كرده است (35) (پس بايد با اين امانت به خوبى برخورد كند)
( فداروهن على كل حال و احسنوا لهن المقال لعلهن يحسن الفعال )
اميرالمؤ منين عليه السلام در ضمن بياناتى كه راجع به صفات ناپسند (برخى ) بانوان همانند خودپسندى و تكبر، ناشكرى و بى صبرى و مانند اينها ايراد نمود و توصيه فرمود كه مراقب زنها باشيد تا به هلاكت نيفتند و سرپرستى خانواده را به آنها نسپاريد فرمود:
با زنها در هر حالى مدارا كنيد (سخنان تند و زشت بر زبان نياوريد) شايد (در اثر اين رفتار نيكويى شما) آنها كارهاى خود را درست كنند (36)