اصل بكلّى ممنوع

در اسلام ، رعايت امانت ، ضرورى ، فراگير، هميشگى ، همه جايى و مطلق است و هيچ كس به هيچ عـنـوان ، حـق پـايـمـال كردن امانت را ندارد، حتّى اگر كافر حربى ـ كه سخت ترين دشمن دين و مسلمانان است ـ امانتى را به مسلمانى بسپارد، بايد به او برگرداند و در آن خيانت نورزد، چنان كه رسول اكرم صلّى الله عليه و آله ، در جريان هجرت ، به اميرمؤ منان عليه السلام ماءموريت داد كه امانتهاى مشركان قريش را به آنان بازگرداند و سپس عازم مدينه شود.(366)

حضرت صادق (ع ) مى فرمايد:

( اِتَّقـُوااللّهَ وَ عـَلَيـْكـُمْ بـِاَداءِالْاَمـانـَةِ اِلى مـَنـِائْتـَمـَنـَكـُمْ فـَلَوْ اَنَّ قـاتـِلَ اَمـيـرِالْمـُؤْمـِنـيـنـَ عَلَيْهِالْسَّلامُائْتَمَنى عَلى اَمانَةٍ لَاَدَّيْتُها اِلَيْهِ) (367)

تـقـواى الهـى پـيـشـه سـازيـد و بـر شـمـا بـاد اداى امـانـت بـه امـانـتـگـذار، كـه اگـر قاتل امير مؤ منان (ع ) هم امانتى به من بسپارد، به او رد خواهم كرد:

از كـلّى بـودن اداى امـانـت ، مـمـنوعيت كلّى و حرمت همه جانبه خيانت نيز به دست مى آيد، علاوه بر اينكه در شرع مقدّس بر ممنوع بودن مطلق آن تصريح شده است .

رسول خدا(ص ) خائن به مسلمانها را از زمره اسلام خارج دانسته ، مى فرمايد:

( لَيْسَ مِنّا مَنْ خانَ مُسْلِما فى اَهْلِهِ وَ مالِهِ) (368)

كسى كه به ناموس و ثروت مسلمانى ، خيانت كند، از ما نيست .

امام على عليه السلام ، خيانت را ريشه نفاق دانسته ، مى فرمايد:

( رَاءْسُ الْنِّفاقِ الْخِيانَةُ) (369)

خيانت ، ريشه نفاق است .

چنان كه آن را ورود به مرز كفر شمرده ، مى فرمايد:

( رَاءْسُ الْكُفْرِ الْخِيانَةُ) (370)

خيانت ، ابتداى كفر است .

امام باقر عليه السلام نيز، مؤ من را از آلودگى به خيانت ، پيراسته دانسته ، مى فرمايد:

( اِنَّالْمُؤْمِنَ لايَخُونُ) (371)

مؤ من ، خيانت نمى كند.

مفهوم سخن امام اين است كه خيانت با ( ايمان ) سازگارى ندارد و خائن ، باايمان بيگانه است .

نمـودها

بـا تـوجـه بـه تـعـريـف واژه خـيـانـت ، خـلافهاى بى شمارى در محدوده آن قرار مى گيرد و در بـرابـر هـر امـانـتى ، نوعى خيانت ، قابل تصوّر است كه برخى از نمودهاى كلّى آن را در زير بيان مى كنيم :

1 ـ نافرمانى خدا و پيامبر

هر گونه معصيت و نافرمانى نسبت به دستورات دينى ـ كه از سوى خدا، پيامبر و امام تشريع شده ـ خيانت به حساب مى آيد، زيرا گنهكار، عهد و بيعت با آنها را ناديده انگاشته و بر خلاف آن ، عمل كرده است . خداوند مى فرمايد:

( يـا اَيُّهـَاالَّذيـنَ امـَنـُوا لا تـَخـُونـُوااللّهَ وَالرَّسـُولَ وَ تـَخـُونـُوا اَمـانـاتـِكـُمْ وَ اَنـْتـُمـْ تَعْلَمُونَ) (372)

اى كـسـانـى كـه ايـمـان آورده ايـد، به خدا و پيامبر خيانت نكنيد و دانسته به امانتهاى خود خيانت نورزيد.

امام باقر عليه السلام در تفسير اين سخن خدا مى فرمايد:

( فَخِيانَةُاللّهِ وَ رَسُولِهِ مَعْصِيَتُهُما) (373)

خيانت به خدا و پيامبر (همان ) نافرمانى آنهاست .