درست همين سرگشتگى و آشفتگى در روش آدمى نسبت به تمايلات فطرى و استعدادهاو نيروهاى خويش و هم در برابر اخلاقيات پسنديده ء اجتماعى كه رفتار افراد را در جامعه هاى گوناگون بر طبق شيوه ئى نيكو هدايت مى كنند نيز بوجود آمد .
اروپا در امتداد اين زمان دراز همواره بين افراط و تفريط سركوبى و سركشى خفه كردن تمايلات فطرى و استعدادهاى خفته ء انسان و يا رها ساختن بى قيد و شرط آنها نوسان داشت و حتى يك نوبت در تمام اين مدت به خط مستقيم و روش ميانه نگرائيد و هرگز در افكار و بالنتيجه در فعاليت هاى زندگى از توازن و اعتدال برخوردار نگشت .
اينك براى شناخت واقعيت هاى مربوط به اين ناحيه در اروپا از دوره ء حكومت رم شروع ميكنيم : دراپر آمريكائى در كتاب دين و دانش وضع حكومت رم را اندكى پيش از پذيرش آئين مسيح بدينگونه مجسم مى سازد : هنگاميكه دولت رم در قدرت نظامى و نفوذ سياسى پيشرفت شايانى كرد و به اوج تمدن نائل آمد جامعه ء رومى در اعماق دره هاى فساد و انحطاط اخلاقى و دينى سقوط كرد .
مردم سرمست تنعم و غرق ماديت و فساد گشتند و پرده درى و هرزگى را بنهايت رسانيدند .
طرز فكرى كه بر آنان حكومت ميكرد اين بود كه زندگى فرصتى است براى خوشگذرانى و آدمى بايد پيوسته از لذات و شهوات برخوردار گردد و اگر گاهگاه پرهيز و ميانه روى ميكردند فقط براى