پيشگفتار

شناخت زواياى زندگى درس آموز و حيات عبرت انگيز انبيا و اولياى الهى از مهم‏ترين وظايف دانش پژوهان دين باور است. از دل هر گفتار و كردار اين چهره‏هاى درخشان چشمه‏اى جوشان ازمعرفت و ايمان جارى است و هر قطره از اين دريا زاينده بسى معرفت‏ها و ايمان‏ها.

قرآن كريم به مثابه كتاب هدايت بشر و كامل‏ترين مرامنامه دعوت و تبليغ، چونان ذره‏بينى ژرف‏نگر به كاوش در اين زندگى‏هاى سراسر درس و عبرت پرداخته و با اشاره يا تشريح جنبه‏هايى از حيات شخصيت‏هاى برجسته تاريخ دين و ايمان، نكته‏ها و درس‏هاى ارزشمندى به ابناى بشر گفته و دُرهاى گرانبهايى براى انسان‏هاى كمالجو و جمال‏طلب سفته است.

قرآن با اين كاوش ژرف و وسيع، هم به معلمان بشر درس‏هايى كارساز و هم به مربيانش رهنمودهايى روشنگر ارايه كرده است؛ هم به مصلحان انسانيت راهكارهاى رفع تباهى را ارزانى داشته و هم به مبلّغان هدايت گستر، شيوه‏هاى دعوت و ترويج دين را آموخته است و بدين ترتيب، شيوه‏هاى هدايتى اين واپسين كتاب آسمانى و آخرين سند شرايع وحيانى، همه دست اندركاران تعليم، تربيت، ارشاد، دعوت، اصلاح و تبليغ را به كار مى‏آيد.

از آن‏جا كه يكى از شيوه‏هاى برجسته تبليغى قرآن، چهره‏پردازى و معرفى اسوه‏هاى حسنه‏اى است كه به‏سان چشمه‏هاى نور كام عطشناك هدايت جويان را سيراب نمايند، در تحقيق حاضر، بيش از هر چيز شيوه‏هاى دعوت و تبليغ پيامبران و چهره‏هاى شاخص قرآن بررسى شده و تلاش گرديده است تا راهكارهاى اساسى تبليغ قرآنى از يك سو، و شيوه‏هاى مقطعى اتخاذ شده از جانب اسوه‏هاى قرآنى، از سوى ديگر، استخراج و شناسايى شوند.

به اعتقاد ما، جامعيت بى بديل قرآن، و لا يَتَناهى بودن اقيانوس معارف آن و نيز تنوع اسوه‏نمايى‏ها و چهره‏پردازى‏هاى اين نسخه رستگارى، موجب جامعيت شيوه‏هاى تبليغى برگرفته از آن نيز است و اين بررسى به منزله گام نخست در راه بهره‏گيرى وسيع از آيات وحى در عرصه انسان‏سازى و جامعه‏سازى و اصلاح نابسامانى‏هاى فكرى، اخلاقى و اجتماعى و دخالت جدى تر وحى در شكل‏دهى زندگانى بشر خواهد بود.