زمام در دست شيطان بماند , اين سنت خداست , ( 1 ) اين قانون آفرينش است تا اينجا مربوط باين دنياست و براى آن دنيا در ادامه آيه مى فرمايد : و نصله جهنم و سائت مصيرا از اينجا هم يكسره راهى دوزخ قهر پروردگار و عذاب جاودانه الهى خواهد شد . وقتى انسان به تاريخ نگاه مى كند , مى بينيد كه عينا همين طور است . اينها مسائلى است كه خيلى مهم است , اينها مسائل مهم اجتماعى است و ما در اين مسائل از ديدگاه قرآن خيلى كم كار كرده ايم و اينها را با تاريخ اسلام خيلى كم تطبيق داده ايم و چقدر خوب است كه افراد علاقمند به قرآن و صاحب تدبر در مسائل اجتماعى و مخصوصا تاريخى قرآن , بيشتر دقت و تدبر كنند و آنها را با واقعيتهاى تاريخى تطبيق بدهند .
براى روشن شدن تفسير اين آيه امروز ميخواهم براى شما قدرى تاريخ بگويم .
شهر كوفه از شهرهاى خيلى عجيب تاريخ اسلام است شما از كوفه چند جور خاطره داريد . اينرا كه مى گويم تازگى ندارد كوفه جائى است كه اميرالمؤمنين در ميان همه كشورها و شهرهاى وابسته به مملكت عظيم اسلامى , آنجا را براى خلافت خودش انتخاب مى كند . اين يك امتياز است . ديگر اينكه اهل كوفه در جنگهاى اميرالمؤمنين شركت كردند , جنگ جمل را آنها به پايان رساندند , جنگ نهروان را آنها تمام كردند در جنگ صفين هم قبايل اطراف كوفه و بعضى از قبايل ديگر بودند و همين مردان جنگى آن شهر بودند كه آن جنگ را به پايان رساندند , و نيز همين مردم كوفه بودند كه اميرالمؤمنين از دست آنها گله و شكايت مى كرد كه چرا وقتى مى گويم بجنگ بيائيد , نمى آييد و باز همين كوفه بود كه بزرگانشان نامه نوشتند و خدمت امام حسن مجتبى ( ع ) رفتند كه آقا بيا , ما اين شهر را دربست در اختيار تو قرار مى دهيم و ايشان تشريف نياوردند . باز همانها
1 خدا حال هيچ قومى را دگرگون نخواهد كرد تا زمانيكه خود آن قوم حالشان را تغيير دهند ( رعد 11 ) .