و ملاطفت، و گشاده رويى از آثار و لوازم اين صفت است.
صاحب اين صفت فاضله در برخورد با هر كسى موجب خشنودى و انبساط روحى و قلبى وى مىگردد. كسى از مواجهه با او رنج نمىبرد و اذيت نمىبيند. همه دلها از او راضى مىشوند. و در اين بين رضايت و خشنودى دلهاى شكسته از او باطناً براى او حساب خاصى نزد خدا متعال باز مىكند و أحياناً در بعضى موراد عنايات بزرگى از حضرت حق را براى او در بر دارد. صاحب اين صفت هميشه از آرامش و اعتدال روحى برخوردار است كه براى سالك در طى طريق از امور مهمه مىباشد.
و روشن است كه صاحب آن نيز در نزد جناب او محبوب خواهد بود، و چه امتيازى بالاتر از اين براى يك سالك؟!.
عنبسة بن عابد مىگويد، امام صادق سلام الله عليه به من فرمود: «ما يقدم المؤمن على الله عزوجل بعمل بعد الفرائض أحب الى الله تعالى من أن يسع الناس بخلقه»(اصول كافى، ج 2، كتاب الايمان و الكفر، باب حسن الخلق) يعنى «مؤمن هيچ عملى به پيشگاه خداى عز وجل نمىآورد كه بعد از فرايض محبوبتر ازحسن خلق در نزد خدا باشد، بنحوى كه با همه مردم با خلق نيكو مواجه شود».
و اين، بطورى كه از مطالب گذشته معلوم شد، براى سالك موفقيت بسيار بزرگ، ووسيله شمول عنايات مخصوص حق، وموجب بهرهمند بودن ازجذبات مقام ربوبى است. در نتيجه، سالك در سلوك عبودى خود پيشرفت چشمگيرى خواهد داشت.
امام باقر سلام الله عليه مىفرمايد: «ان أكمل المؤمنين ايماناً أحسنهم خلقاً»(اصول كافى، ج 2، كتاب الايمان و الكفر، باب حسن الخلق) يعنى «كاملترين مؤمنين ازجهت ايمان، نيكوترين آنهاست از جهت خلق».
البته فراموش نكنيم كه«ايمان» بطورى كه شرح آن گذشت، همان «ارتباط قلبى» انسان با حق است وكمال آن به معنى كمال ارتباط قلبى است.
اين هم به جاى خود مسئلهاى است كه اهميت آن، مخصوصاً براى سالك دردمند با گفتن وبا نوشتن تمام نمىشود، و اصولا با الفاظ و عبارات حق آن أداء نمىگردد، و فقط اهل درد مىدانند كه انجذاب به سوى جناب او چه معنايى دارد، و چگونه اين امر موجب موفقيت سالك در طى طريق پر فرازو نشيب سلوك مىشود، و نيز، چگونه مشكلها را آسان وطى منازل را ممكن مىسازد وسالك رابه مقصد خود مىرساند؟!.
(دفتر سوم مثنوى)
از حضرت على بن الحسين سلام الله عليه نقل شده كه فرمود: «قال رسو الله صلى الله عليه و آله: ما يوضع فى ميزان امرى يوم القيامة أفضل من حسن الخلق»(اصول كافى، ج 2، كتاب الايمان و الكفر، باب حسن الخلق) يعنى «رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: در روز قيامت در ميزان انسان چيزى قرار داده نمىشود كه بهتر و برتر از حسن خلق باشد».
ميزان هر كسى در قيامت، عبارت است از مجموع عقايد و اوصاف و اعمال او كه تعيين كننده، انجذاب وكشيده شدن او به سوى عوالم عاليه و جوار حق، و يا تعيين كننده انجذاب او به سوى عوالم پست و هلاكت است. هر عقيده خوب، و صفت خوب، و عمل خوب انسانرا به عوالم عاليه و به جوار حق مىكشد،وبعكس، هر عقيده بد، و صفت بد، و عمل بد انسان را به عوالم پست و به هلاكت مىكشاند. در ميان عقايد و اصاف و اعمال خوب انسان هيچ چيزى مانند حسن خلق او را به سوى عوالم عاليه و به سوى جوار حق نمىكشد وموجب انجذاب او به آن سو نمىشود.
و اين بدان معنى است كه در همين زندگى دنيوى در باطن امر و در پشت پرده، در ميان همه عقايد واوصاف و اعمال انسان هيچكدام مانند حسن خلق او را به سوى عوالم بالا و به سوى جناب او نمىكشد وموجب انجذاب