و چه بهتر به دو مورد ديگر از آيات كريمه، بدون ترجمه و توضيح نيز اشاره كنيم، و فكر در آنها را به عهده بيداران بگذاريم.

1- «يا ايها الذين آمنوا اركعوا و اسجدوا و اعبدوا ربكم و افعلوا الخير لعلكم تفلحون - و جاهدوا فى الله حق جهاده...». [1]

2- «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيلة و جاهدوا فى سبيله لعلكم تفلحون». [2] فوا أسفاً أسفاً...

فكر در محاسبه‏هاى ربوبى

در آيات شريفه قرآن كه در خصوص محاسبه‏هاى ربوبى، و عنايتها و مؤاخذه‏هاست به «فكر» مى‏پردازيم، تا حقايق و معارفى را در اين باب بفهميم، و در سلوك عبودى از آنها غفلت نكنيم.

قبل از اينكه با هم فكر در بعضى از آيات اين باب را شروع بكنيم، توضيحى را كه در اين مقام لازم است، ارائه مى‏كنيم.

محاسبه كلى ربوبى

در آيات قرآنى اسم «حسيب» از جمله اسماء پروردگار متعال ذكر شده است. اين اسم به آن معناست كه خداى متعال روى همه چيز حساب مى‏كند، و هيچ چيز را در مقام محاسبه ناديده نمى‏گيرد، مگر اينكه بخواهد به حساب نياورد و ناديده بگيرد، كه آن نيز حسابى است از حسابها.

حساب او در همه عوالم خلقت و در همه چيز جريان دارد، و مخصوص انسانها، يا بعضى از موجودات، يا بعضى از عوالم نمى‏باشد. چنين نيست كه فقط روى انسانها، يعنى فقط روى اعمال و حركات انسانها حساب كند، آنهم در عالم قيامت كه روز حساب ناميده مى‏شود.

حسابى كه در قيامت هست، مرحله ظهور كامل و نهايى محاسبه كلى ربوبى

[1]. سوره حج، آيه 77 و 78.

[2]. سوره مائده، آيه 35.