و مكان , منزه و مربى و سر مشق موجودات اين عالمند . در مقابل , برخى از حكماء , نظريه فوق را نپذيرفته و با مطرح كردن شكوك و ايراداتى آن را از درجه اعتبار ساقط دانسته اند .
حضرت استاد حسن زاده دام ظله در رساله مزبور بعد از عنوان كردن نظريه مثل , به نقل و بيان اقوال و گفته هاى بزرگان و اعاظمى كه به مثل قائل بوده اند , مى پردازد و سپس رواياتى را از اهل بيت عصمت و طهارت در تأييد نظريه مثل نقل مى نمايد . معظم له در مراحل بعدى رساله از مطالبى كه ذيلا به عناوين آنها اشاره مى شود بحث به ميان مى آورد .
الف ) بيان چند دليل از ادله عقليه در اثبات مثل .
ب ) ذكر شكوك و ايراداتى كه بر نظريه مثل وارد گشته است .
ج ) وجه تسميه مثل به مثل
د ) كيفيت و چگونگى تصور كثرت در عالم مثل .
ه ) تاويلاتى كه برخى از حكماء نسبت به نظريه مثل اعمال كرده اند .
در ميان عناوين ياد شده آنچه كه از اهميت بسزايى برخوردار است و جا دارد مورد توجه خواص اهل تحقيق قرار گيرد , مبحث چگونگى تصور كثرت در عالم مثل است زيرا با توجه به اينكه كثرت و تعدد زير سر ماده و برخاسته از ماده است , در عالمى كه نه از ماده خبرى است و نه مسبوق به ماده است , تصور كثرت در غاية اشكال است كه براى اطلاع بر چگونگى آن بايد به اصل رساله رجوع كرد .
به هر حال حضرت استاد در معرفى رسالة مثل چنين مى فرمايد :
[ ( ما در اين رساله بعد از عنوان كردن مثل به نقل نظريات بزرگان عالم علم پرداخته و عبارات كسانى را كه قائل به نظريه مثل نبوده اند , ولى به نحوى آن را تأويل كرده اند نيز نقل نموده ايم و بالاخره نظريه مثل را پذيرفته و آنها را بر همان عقول و مفارقات كه باذن الله مدبرات عالم ناسوتند تطبيق