از نظر علي(ع) ناتوان‌ترين مردم كسي است كه نتواند دوستي بيابد و از اوناتوان‌تر كسي است كه دوستانش را از دست بدهد. بررسي علل پيدايش وبقاي دوستي از مهم‌ترين مسائلي است كه انسان بايد به آن توجّه كند. اين‌عوامل بسيار متعدد است. در نگاه امام
علي(ع) بخشي از عوامل پيدايش وبقاي دوستي عبارت است از:
جان‌ها چون سپاهيان مجهزند. آن‌ها كه يكديگر را بشناسند، الفت‌مي‌گيرند و آن‌ها كه يكديگر را نشناسند، اختلاف مي‌يابند. گاه انسان، با آن كه‌براي نخستين بار شخصي را ديده است، گرايشي خاص به او احساس مي‌كند.اين پديده رهاورد آشنايي و همانندي روان‌ها است.
هر گاه جان انسان همانند خويش را پيدا كند، خود به خود به او گرايش‌مي‌يابد. علي(ع) فرزندانش را چنين وصيت فرموده است: