(وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌَ ضاحِكَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌَ وَ وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ عَلَيْها غَبَرَةٌَ تَرْهَقُها قَتَرَةٌَ اُولئِكَ هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ)( 129)

چهره هايى در آن روز گشاده و نورانى است ، خندان و مسرور است ، و صورتهايى درآن روز غبار آلود است ، و دود تاريكى آنها را پوشانده است ، آنان همان كافران فاجرند!

بنابراين ، در صحنه محشر، پاكان و ناپاكان ، نيكوكاران و گناهكاران ، از چهره و سيمايشان شناخته مى شوند:

(يُعْرَفُ الُْمجْرِمُونَ بِسيماهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّواصى وَالاَْقْدامِ)( 130)

گـنـاهـكـاران بـه سـيـمـايـشـان شناخته مى شوند. پس ، به موى پيشانى و گام ها گرفته مى شوند.

سنجش اعمال در قيامت

يكى از نام هاى روز قيامت (يوم الحساب ) است ؛ زيرا روز قيامت ، روز حساب و محاسبه است . در آن روز هـمـه مـردم بـراى داورى در دادگـاه قيامت حاضر مى شوند و به حساب عقايد و اعمالشان رسيدگى مى شود و براساس نتيجه اين حسابرسى پاداش مى گيرند يا به كيفر مى رسند:

(وَ نـَضـَعُ الْمـَوازيـنَ الْقـِسـْطَ لِيـَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَ اِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍمِنْ خَرْدَلٍ اَتَيْنابِها وَ كَفى بِنا حاسِبينَ)( 131)

و مـا تـرازوهـاى عـدل را براى روز قيامت برخواهيم نهاد و به هيچ كس ستمى نخواهدرفت و اگر عملى به اندازه دانه خردلى باشد، در حساب آوريم و كفايت مى كند كه ما حسابگر هستيم .

ميزان سنجش اعمال

مـيـزان سـنجش عمل چيست ؟ اعمال انسان ها را با چه ترازو و ميزانى مى سنجند؟ از امام صادق (ع ) درباره (ميزان ) سنجش عمل ، كه در آيه آمده است ، پرسيدند. امام فرمود:

انبيا و اوصيا(ع ) ميزان هستند.( 132)

همچنين در زيارت حضرت امير(ع ) مى خوانيم :

(اَلسَّلامُ عَلى ميزانِ الاَْعْمالِ)( 133)

سلام بر ميزان اعمال .

بـنـابـرايـن ، مـى تـوان دريافت كه انسان هاى كامل نمونه هايى آرمانى هستند كه ميزان سنجش ‍ اعمال انسان قرار مى گيرند؛ همچنان كه انسان ها مى توانند در دنيا نيز خود را با اين موازين و نمونه ها ارزيابى كنند و به ارزش خود پى ببرند.

در مـيـزان هـاى اخـروى ، كـه مـوازين قسط و عدلند، تنها اعمالى وزن دارند كه از حقيقت بهره اى داشته باشند. كارهاى نيك كه با نيّت خالصانه انجام گيرد و با روح اخلاص حيات يابد، در ايـن مـيـزان هـا سـنـگـيـن اسـت و كـارهـاى زشـت و اعـمـالى كـه بـه سـبـب ريـا و شـرك رنـگ باطل به خود گرفته اند، وزنى ندارند و به صاحبش بهره اى نمى رسانند.

(وَالْوَزْنُ يـَوْمـَئِذٍ الْحـَقُّ فـَمـَنْ ثـَقـُلَتْ مـَوازيـنـُهُ فـَاُولئِكَ هـُمُ الْمـُفـْلِحُونََ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازينُهُ فَاُولئِكَ الَّذينَ خَسِرُوا اَنْفُسَهُمْ بِما كانُوا بِاياتِنا يَظْلِمُونَ)( 134)

و سـنـجـش اعـمال در آن روز حق است . پس ، آنان كه ترازويشان سنگين درآيد، آنانندرستگاران و كـسـانـى كه ترازويشان سبك درآيد، آنان خويشتن را تباه كرده اند، به سبب آن كه به آيات ما ستم ورزيده اند.

پرونده اعمال

از قـرآن بـرمى آيد كه همه پندار و گفتار و كردار انسان در اين جهان به وسيله ماءموران الهى ثـبـت مـى گـردد و هـيـچ چـيـز گرچه اندك ، از قلم نمى افتد و تمامى آن ها در روز حساب بر او عـرضـه مـى گـردد؛ آنـسـان كـه وقـتـى مـجـرمـان و گـنـاهـكـاران در پـرونـده اعـمـال خـود مى نگرند، با شگفتى و ناراحتى ، در حالى كه از ديدن آن ترسان و هراسانند، مى گويند:

(يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا يُغادِرُ صَغيرَةً وَ لا كَبيرَةً اِلاّ اَحْصيها)( 135)

واى بـر ما! اين چه كتابى است كه هيچ ريز و درشتى را فرو نگذاشته و همه را برشمرده است !