مبانی نظری تجربه دینی

علی شیروانی

نسخه متنی -صفحه : 291/ 77
نمايش فراداده

اتو تصريح مى‏كند كه احساس يك موجودِ مينوى، كه به نحو عينى با آن مواجه مى‏شويم، بايد به عنوان يك داده مستقيم در نظر گرفته شود، و احساس وابستگى، كه شلايرماخر آن را اصيل‏ترين حال دينى مى‏شمرد، نتيجه و برآمده از آن است.(1)

عينيت تجربه مينوى بر اساس مفاهيم الاهياتى‏

عينيت ادعا شده در مورد تجربه مينوى، يك درون‏مايه و مضمون الاهياتى نيز دارد كه با آن پيوند مى‏خورد. به تعبير الاهياتى، تجربه مينوى تجربه‏اى از لطف و رحمت خداوند، و در واقع، نوعى دريافت وحى است. اتو تصريح مى‏كند كه روان شناسى دين و تاريخ دين بايد تاريخ لطف و رحمت خداوند(2) باشد.(3) تجربه مينوى، فقر ارزشى انسان‏ را با نشان دادنِ ارزشِ متعالى آن موجودِ برين، آشكار مى‏سازد و بدين وسيله، فقر و فقدان ارزش مغلوب مى‏گردد و انسان مى‏تواند در پناه آن ارزش متعالى، از پستى به در آيد. آن‏چه موجب مى‏گردد آدمى از اين لطف الهى بهره‏مند گردد، ايمان است. ايمان موجب مى‏شود استعدادى مستقل براى معرفت در انسان شكوفا گردد؛ يعنى عنصرى ماتقدم در روح انسان كه توسط آن، آدمى حقيقت برتر از حس را در مى‏يابد و ادراك مى‏كند و در اين راه، با روح قدسى در قلب متحد مى‏گردد.(4) از اين نظر، اتو از لوتر و تعاليم وى در باب ايمان مسيحى و نقش آن در معرفت آموزى، سخت متأثر است. لوتر ايمان را به عنوان قوه معرفت بخش يگانه، براى آگاهى از حقيقت خداوند معرفى مى‏كند كه نيرويى است متمايز از استعدادهاى طبيعى آدمى براى فهميدن. نقش ايمان، همانند نقش synte esis (5) در نظريه معرفتِ عرفان است، همان چيزى كه آگوستين آن را معلم باطنى(6) مى‏خواند. اين‏ها همه نيروهايى هستند كه به گفته

1. I id.

2. G ace.

3. Otto Mythus Und Religion p. Quoted in: Almond Rudolf Otto p. 84.

4. Otto The Idea of the Holy p. 104.