به عنوان مثال اگر كسى مدت ها پدر يا مادرش را آزرده و اكنون توبه كرده ، تنها قطع آزار كافى نيست .
بلكه بايد با شيرينى محبت خود، تلخى آزار را جبران كند.
1و يَدْرؤُونَ بِالحَسَنَةِ السَّيّئة (490) (انديشمندان ) با كارهاى نيك ، كارهاى بد خود را از بين مى برند.
2اِلاّ مَن تابَ و آمن و عَمل صالِحاً اُولئِك يُبدِّل اللّه سيِّئاتِهم حَسَنات (491) مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، كه خداوند گناهان اين گروه را به حسنات تبديل مى كند.
3و اَقِم الصَّلوةَ طَرَفَى النَّهار و زُلَفاً مِنَ الليل اِنَّ الحَسَنات يُذهِبْن السَّيّئات (492) نماز را در دو طرف روز و اوايل شب برپادار، چرا كه نيكى ها، بدى ها را بر طرف مى سازد.
4اِنْ تَجتَنِبُوا كَبائِرَ ما تَنهَون عَنه نُكَفِّر عَنكُم سيِّئاتِكم (493) اگر از گناهان كبيره اى كه از آن نهى شده ايد، اجتناب كنيد گناهان كوچك شما را مى پوشانيم .
5و الَّذينَ آمَنوا و عَمِلوا الصّالِحاتِ لَنُكَفِّرنَّ عَنهُم سَيِّئاتِهم (494) كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دادند، قطعاً گناهان آنان را مى پوشانيم .
منظور از پوشاندن گناه محو آثار آن است .
6...فَالَّذينَ هاجروا وَ اُخرِجوا مِن دِيارِهم و اُوذوا فى سَبيلى و قاتَلوا وَ قُتلوا لاُكَفِّرنَّ عَنهم سَيِّئاتهم (495) پس آنها كه در راه خدا هجرت كردند و از خانه هاى خود بيرون رانده شدند، و در راه من آزار ديدند و جنگ كردند و كشته شدند سوگند ياد مى كنم كه گناهان آنها را مى پوشانم و محو مى كنم .
از آيات فوق چنين نتيجه مى گيريم كه : توبه اى مورد قبول است و موجب محو گناهان مى گردد كه با ايمان ، عمل صالح ، نماز، هجرت ، جهاد و شهادت همراه باشد و گرنه ضايعات گناهان سابق ، جبران نخواهد شد.
در روايات بطور صريح تاكيد شده كه در توبه ترك گناه و پشيمانى ، كفايت نمى كند. بلكه بايد آثارى را كه گناهان در زندگى انسان پديد آورده اند با كارهاى نيك ، جبران و اصلاح نمود.
اين جبران در چهره هاى مخصوصى بروز مى كند، تا عامل تربيت و تكامل انسان گردد. براى تكميل اين بحث ، به روايات زير توجه كنيد:
1 رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد: اتَّقِ اللّه حيث كنت و خالط الناس بخلق حسن و اذا عملت سيئة فاعمل حسنة تمحوها(496) در هر جا هستى از خدا بترس و با مردم با خلق نيك بر خورد كن ، و هرگاه گناهى كردى كار نيكى انجام بده كه آن گناه را محو كند.
2 امام صادق عليه السلام در گفتارى فرمودند: ...مَن عَمل سيّئة فى السّر فليعمل حسنة فى السّر و من عمل سيّئة فى العَلانية فَليَعمل حَسنة فى العلانية (497) كسى كه در پنهانى گناه كند، پس در پنهانى كارنيكى انجام بدهد، و كسى كه آشكارا گناه كرد، پس آشكارا كار نيك انجام دهد.
3 امام باقر عليه السلام مى فرمايد: التّائب إ ذا لم يَستبن اءثر التّوبة فلَيس بِتائب : يرضى الخصماء و يُعيد الصّلوات ويتواضع بين الخَلق يتّقى نفسه عن الشهوات ..(498) هرگاه نشانه هاى توبه ، از توبه كننده آشكار نگردد، او توبه كننده حقيقى نيست . (آشكار شدن نشانه هاى توبه اين است كه :) آنها را كه ادعاى حقى بر او دارند راضى كند، نمازهاى قضا شده اش را اعاده نمايد، در