بيان چند نمونه از فتاوا

1 ـ نقاشى و مجسمه سازى

تصوير صاحبان روح ، اعم از انسان و حيوان زمانى كه به صورت مجسمه باشد، همچون مـجـسمه هايى كه از سنگ ها و فلزات و چوب ها و مانند اين ها درست مى كنند، حرام است ؛ اما در نقاشىِ همان تصاوير، احتمال جواز قوى است هر چند كه احتياط، بيشتر در ترك آن است . ولى تـصـويـر غـيـر صـاحـبـان روح مـانـنـد درخـت هـا، گل ها و غيره ، اگر چه به صورت مجسمه باشد جايز است و در ميان انواع تصويرگرى اعم از نقّاشى ، تخطيط، گل دوزى ، حكّاكى و غيره فرقى نيست .

هـمـيـن طـور كـه سـاختن مجسمه صاحبان روح حرام است ، كاسبى كردن و گرفتن اجرت به خـاطـر سـاخـتـن مـجـسـمـه نـيـز، حـرام مـى بـاشـد. امـا دادو سـتـد، نـگـه دارى ، اسـتـعـمـال و تـمـاشاى همه اين ها؛ حتى مجسمه ها جايز است . بله نگه دارى و حفظ آن ها در خانه مكروه است .(449) همان طور كه ملاحظه مى شود در اين فتوا حضرت امام (ره)  ساختن مجسمه انسان و حيوانات داراى روح را حرام دانسته است ، ليكن در اواخر عمر شريف خود بحث در اين زمينه را در كنار ديـگر مسائل مستحدثه ذكر كرده و خواهان نگاهى مجدّد در اين باره شده است .(450) چـه بـسـا حضرت امام (ره)  در اواخر عمر گرانمايه خويش از اين فتوا برگشته و مجسمه سازى را در اين زمان ها جايز شمرده است . اگر قضيه چنين باشد توضيح مطلب اين است كـه : در زمـان هـاى قـديـم مـجـسـمـه را مـى سـاخـتـنـد و در مـكـانـى خـاص ‍ كـه مـوسـوم به (هـيـاكل)  بود قرار مى دادند و از آن طلب يارى مى كردند. كم كم اين كار بالا گرفت و بـه شـكـل بـت هـايـى مـعروف درآمد و آن را در مقام عبادت ، شريك خدا قرار دادند و اين كار چيزى جز فساد و انحراف نبوده است . اما امروز مجسمه سازى به عنوان يك فن و هنر مطرح است و ملاك و انگيزه هاى ناپسند و مذموم در آن وجود ندارد.(451)

2 ـ عكّاسى

تـهـيـه تـصـويـرى كـه در زمـان ما متداول مى باشد و به وسيله ابزارآلات امروزى [مانند دوربـيـن عـكـاسـى ] گرفته مى شود، جايز است ، بلكه ظاهراً اين نوع عكس ، تصوير [و تصويرگرى ] نيست .(452)

3 ـ موسيقى

حضرت امام (ره) در زمان طاغوت شنيدن و نواختن ، ياد گرفتن و ياد دادن موضوع موسيقى را حرام مى دانست ، ولى پس از انقلاب و در شرايط حاكميت جمهورى اسلامى عقيده داشت كه مـوسـيـقـى مـطـرب حـرام اسـت و در مـورد مـوسـيـقـى غـيـرمـطـرب مـى فـرمـود: (اشـكـال نـدارد)؛ و بـراى شـنـيـدن صـداهـاى مـشـكـوك نـيـز مـنـعـى قـائل نـبـود.(453) البـتـه ايـشـان شـرايـط زمـان و مـكـان را در ايـن مـسـاءله نـيـز دخيل مى دانست ، به گفته مرحوم حجة الاسلام سيد احمد خمينى :

موسيقى در زمان بنى اميه و بعد از آن به عنوان وسيله اى در توجيه ظلم و يا به صورت اخـتـلاط زن و مـرد و يـا بـه عـنـوان وسيله لهو و لعب به كار مى رفته است . امروز براى تقويت روحيه مردم براى كار و جنگ و عرفان به كار مى رود. موسيقى ، همان موسيقى است ، ولى روابط اقتصادى و اجتماعى و سياسى فرق كرده است و يا فقط يكى از آن ها فرق كرده است .(454) مـرحـوم حـجـة الاسـلام سـيـد احـمـد خـمـيـنـى نـقـل مـى كـنـد كـه شـبـى عـده اى از عـلمـا منزل ما دعوت شده بودند و تلويزيون مشغول اجراى برنامه همراه با موسيقى بود. يكى از عـلمـا از امـام (ره) پـرسـيـد: مـگـر حـضـرت عـالى نـبـوديـد كـه قبل از انقلاب هر نوع موسيقى راديو و تلويزيون را حرام مى دانستيد؟ چرا اكنون بسيارى را حلال مى دانيد. امام (ره)  فرمود:

مـن در آن زمـان طـاغـوت حـتـى اخـبـار راديـو و تـلويـزيـون را اشـكـال مـى دانـستم و اكنون بر همان نظريه هستم و اگر اين آهنگ ها باز هم در شرايط آن زمـان اجـرا گـردد آن را حـرام مـى دانـم ، هـمـچـنان كه هم اكنون اگر اين آهنگ ها در [شرايط مكانى ] عربستان پخش شود آن را نيز حرام مى دانم .(455) ايـن گـونـه نـيـسـت كـه حـضـرت امـام (ره)  بـرخـى از حـلال ها را حرام و برخى حرام ها را حلال كرده باشد. بلكه ايشان در جهت گيرى فقهى و صدور فتوا شرايط زمان و مكان را مدنظر داشته است .