(اِنَّ النّاسَ عادُوا بَعْدَ ما قُبِضَ رَسُولُ اللّه (ص )اَهلَ جاهِليّةِ.)(1) امام باقر(ع ) ارتـبـاطِ بـاورهـا و خُلقيات عصر جاهلى با حادثه خونين عاشورا مساءله بسيار مهمّى است از اين رو در آغاز بحث مطالبى را درباره آن بيان مى كنيم : حـوادث اجـتـمـاعـى هـر انـدازه بـزرگ تـر و مـهـمـّتـر بـاشـنـد عـلل و زمـيـنـه هـاى پـيـدايـش آنـهـا، از نـظـر زمـانـى طـولانـى تـر اسـت و عـوامـل زيـادتـرى در پـيدايش آن ها دخيل هستند.
انقلاب هاى اجتماعى نيز از آن جهت كه واكنش هايى هـسـتند عليه اوضاع حاكم ، وقتى منجر به خشونت و خونريزى مى شوند از اين لحاظ علاوه بر موارد مذكور ويژگى خاصّى نيز مى يابند.
بـنـابـرايـن عـوامـل پـيدايش برخى از رويدادهاى سياسى اجتماعى به روزها، يا حداكثر، چند ماه قـبـل بـرمـى گـردد درحـالى كـه عـلل بـرخـى ديـگـر از آنـهـا را بـايـد در ده هـا سال قبل از تاريخ وقوع ، جست و جو كرد.
قيام سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين (ع ) به عنوان بزرگ ترين حادثه تاريخ اسلام ، بـعـد از رحـلت پـيـامـبر(ص )؛ و به عنوان يك انقلاب بزرگ اجتماعى ، از حوادث نوع دوّم به شمار مى رود.
مـا مـعـتقديم آنچه بعد از رحلت پيامبر(ص ) در سقيفه بنى ساعده رخ داد، ريشه در حوادث عصر رسـالت داشـت و آنـهـا نـيـز بـه نـوبـه خـود در حـوادث قبل از اسلام ريشه مى گرفت ؛ و حادثه عاشورا يكى از