(1375/11/21 )
بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم
نده هم اين روز بزرگ و اين عيد اسلامى ممتاز و برجسته را به همه ملت عزيزمان و به امّت بزرگ اسلامى و بخصوص به شما حضّار محترمِ اين مجلس، تبريك عرض مىكنم. عيد اسلامى، داراى معناى خاصى است و جهت اسلامى دارد. عيد، يعنى مراسمِ همراه با شادى براى يك ملت و يك مجموعه، كه در فواصل زمانى - سالى يكبار يا از اين قبيل - تكرار مىشود. هر عيدى بايد معنا و جهت داشتهباشد؛ چنان كه اعياد ملّى ملّتها هم، هر كدام جهت خاصى دارد. عيد اسلامى، دو جهت دارد؛ كه يك جهت آن توجّه به خدا و معنويت و ديگر جهتش تجمّع همه مسلمين، حول يك محور واحد است.
محورها و جهتگيريهاى عيد اسلامى، همين است. لذا شما مىبينيد در دو عيد فطر و قربان، نماز، آن هم به جماعت، تشريع شدهاست. نماز جماعت، مظهر همان دو جهت است؛ هم توجه به معنويت، توجه به خداو ذكر و خشوع و هم وحدت، تجمّع و بر گردِ يك محورِ مشترك فراهم آمدن. به نظر من، هر دو موضوع، امروز براى ملت ما و براى امّت اسلامى، مسأله روز است. البته ما در مورد ملت خودمان، خيلى اميدوارانه مىتوانيم به همه چيز نگاه كنيم؛ چون قراين، شواهد و پيشامدها، همه اميدبخش است. ملّت ما، به عكسِ آنچه ديگران توقّع داشتند و انتظار مىكشيدند، اقبال روزافزونى به مسائل دينى دارد. «ديگران» كه عرض مىكنيم يعنى هم دشمنان ما، هم ناظرين بىطرف، هم حتّى شايد بعضى از خوديها.
تصوّر اين بود كه به مرور، شعارهاى دينى - كه روح اين انقلاب است - كمرنگ خواهد شد. اما عكس اين قضيّه ثابت گرديد. امسال مردم توجّهشان به دين، از سال گذشته بيشتر بود. سال گذشته هم از سال قبل از آن، بيشتر بود. جوانها به دين اقبال دارند. دخترها و پسرها به معارف دينى و احكام دينى توجّه دارند و روح دين، يعنى توجّه به خدا و تسليم در مقابل پروردگار و عمل براى خدا، بحمداللَّه، در بين مردم رو به گسترش است. بايد هم همين طور باشد. يعنى اين ملت، اگر بخواهد كشور خود را آباد كند، دنياى خود را آباد كند، عزّت خود را به دست آورد و آن امكاناتى را كه براى يك ملت، چه در آفاق جهان و چه در درون خود مهم است، فراهم كند، بايد به خدا توجّه داشته باشد. به اين توجّه احتياج دارد و اين امر براى او كارساز است.
در زمينه وحدت نيز همينطور است. پيشبينيها از قبل از انقلاب اين بود كه چون در مجموعه ملت ايران، اقوام مختلف حضور دارند و زبانهاى مختلف رايج است، پس، زمينه اختلاف زياد است؛ اما خلافش ثابت شد و همه ديدند كه ملت ما يك ملت متّحد و متّفق است. شما ببينيد در مراسم گوناگون و در صحنههايى كه جاى ابراز عقيده نسبت به يك مسأله سياسى است - مثل مراسمِ «روز قدس» كه پريروز برگزار شد و شما ملاحظه كرديد كه چه غوغايى در سراسر ايران، چه در شرق و غرب و چه در مركز بود - ملت يكپارچه ما چگونه وحدت خود را به نمايش مىگذارند! اقوام مختلف، در هر جا كه هستند - فارسشان، تركشان، كردشان، عربشان، بلوچشان و تركمنشان - همه يكسان حركت مىكنند، يك شعار مىدهند و يك حرف را مىزنند. اين همه، نشانگر وحدتى عجيب و بزرگ است. نوبت انتخابات هم كه مىرسد، مردم همين طور شركت مىكنند. نوبت دفاع مقدس هم كه مىرسد - جنگ هشت ساله ما - مردم همين گونه از همه جا شركت مىكنند؛ همه شهيد مىدهند؛ همه براى خدا وارد ميدان مىشوند و همه حول يك احساس وظيفه مشترك، اقدام مىكنند. حتّى در دوران دفاع مقدّس، در بين داوطلبان ما - سرباز وظيفه كه به جاى خود محفوظ - هم ميهنان غير مسلمان هم شركت داشتند. مسيحيانى بودند كه داوطلبانه به ميدان جنگ رفتند و جانشان را هم در اين راه فدا كردند. اينها را ديديم، شناختيم و مىشناسيم. يعنى وحدت عجيبى در ميان ملت ما وجوددارد؛ با اينكه دشمن هم براى از بين بردن آن خيلى كار كرده است. بنابراين، در داخل كشور ايران اسلامى، به بركت حاكميت اسلام و به بركت وجود محورهاى اساسى وحدت آفرين، هر دو محور ذكر الهى و وحدت عمومى تأمين است و در آينده هم انشاءاللَّه مثل گذشته خواهد بود. نگرانى، بابت امّت اسلامى است؛ چون متأسفانه در سطح امّت اسلامى، شرايط، اين گونه نيست.
من اكنون به بخش دوم قضيه مىپردازم. بخش اوّل، داستان جداگانهاى دارد و مسأله ديگرى است. لذا، وارد آن ميدان نمىشويم. در بخش اوّل، البته مىشود گفت كه اقبال ملتهاى مسلمان در همه جاى دنياى اسلام - بعضىجاها با شتاب بيشتر و بعضى جاها با شتاب كمتر - به امور معنوى و دينى، روزبهروز زياد شده است. اما موضوع وحدت، موضوع يكپارچگى، موضوع يك جهتى دنياى اسلام و موضوع «واعتصموا بحبل اللَّه جميعاً»، كه قرآن ما را به آن امر مىكند، متأسفانه، آن گونه كه بايد باشد، نيست و اين كارِ دشمن است. ملتهاى اسلامى مايل به اتّحادند. امّا دشمن تلاش ويژهاى براى اخلال در اين امر انجام مىدهد؛ يعنى از طرق مختلفْ سرمايه گذارى مادّى و معنوى مخصوصى براى ايجاد تفرقه مىكند كه بخشى از اين سرمايه گذارى، مربوط به سابق است و مثل تقويت ناسيوناليستهاى افراطى، از قبل از انقلاب است.
در ايران ناسيوناليزم افراطى ايرانى مآبى، در كشورهاى عربى، ناسيوناليزيم افراطى عربى و در كشورهاى ترك زبان، ناسيوناليزم افراطى تركى را تقويت مىكردند. در داخل اين كشورها، هر جا اقليّتى وجودداشت، به تقويت ناسيوناليزم افراطى قومىِ آن اقليّت مىپرداختند. فرض بفرماييد در داخل ايران، نسبت به بعضى از اقوام ايرانى، القائات و تلقينهايى مىشد، تا جنبه قومگرايى آنها، به شكل افراطى بروز كند. در كشورهاى شمال آفريقا - در مصر و جاهاى ديگر - بين بعضى از اقوام عربْ كه از زمانهاى گذشته در آن مناطق بودهاند، به تقويت شعارها و احساسات قومىِ خاصّ آنها مىپرداختند و وادارشان مىكردند كه حول آن محورها بگردند. هر جا اقليت مذهبى بود، آن را تقويت مىكردند؛ و هلّم جرّا. تلاشهايى چنين را كه در زمان سابق هم بود، بعد از انقلاب اسلامى در ايران، مضاعف و تقويت كردند؛ چون ديدند خورشيد وحدت آفرين اسلام، در نهايت تلألؤ و گرمابخشى، در حال تابيدن بر دنياى اسلام است.
اما آنها به اين تلاشها هم اكتفا نكردند و عناصرى را وادار نمودند تا به ايجاد تفرقه بپردازند. چنين بود كه شعارهاى وحدت آفرين امّت اسلام را از دستشان ربودند كه يكى از اين شعارها، موضوع مقابله با صهيونيستهاست. شعار مقابله با صهيونيسم، امر وحدت آفرينى بين ملتهاى اسلامى بود. پيش از اين، ملتهاى مسلمان، در مقابل تجاوز واضح و صريح صهيونيستها به يك كشور اسلامى، با همديگر احساس خويشاوندى و همدردى مىكردند. دشمنان، اين شعار وحدت بخش و احساس اسلامى را شكستند و از بين بردند. مضاف بر اين، سعى كردند دولتها و ملتهاى اسلامى را نسبت به يكديگر دچار سوء ظن كنند. نشستند و براى بىاعتماد كردن دولتهاى اسلامى نسبت به يكديگر، به وسوسه كردن آنها پرداختند.
امروز هم به چنين تلاشى ادامه مىدهند. در حال حاضر، محافل سياسى و اطّلاعاتى كشورهاى داراى طمع در اين منطقه، كه در رأسشان هم كشور ايالات متّحده امريكا و دستگاههاى جاسوسى صهيونيستها حضور فعّال دارند، براى بىاعتماد كردن دولتها نسبت به يكديگر، با محافل سياسى كشورها در تماس دائمند. آنها از اين طريق، چندين فايده مىبرند: يكى از فوايدش، بر هم زدن وحدت دنياى اسلام است. يكى از فوايدش، فروش اسلحه است. يكى از فوايدش، حضور نظامى است. يكى از فوايدش، مسابقه براى ايجاد رابطه با دولت غاصب صهيونيست در سرزمين فلسطين است. اينها، فوايدى است كه استكبار از اين تلاشها مىبرد. اين وضع، براى دنياى اسلام، خيلى خسارتبار است. البته موضوع ملتها در اين مورد، خيلى مشكل نيست. مشكل، موضوع دولتهاست. دولتهاى اسلامى بايد امر سادهاى را كه هر عاقلى به آن توجّه مىكند، مورد توجّه قرار دهند و آن امر ساده اين است كه انسان عاقل از ذخاير و امكاناتى كه در اختيار دارد، استفاد مىكند. اسلام، ذخيرهاى گرانبها در اختيار كشورهاى اسلامى است. دولتهاى اسلامى بايد از اين ذخيره و امكان، استفاده مطلوب كنند؛ گيرم كه خيلى هم پايبند به اسلام نباشند. اسلام موجب مىشود امّت اسلامى احساس ارتباط و وحدت كند و اين خيل عظيم يك ميليارد و چند صد ميليونى مسلمان، در مسائل گوناگون دنياى اسلام، حضور داشته باشند. بلاشك اگر حمايتهاى دنياى اسلام از مسلمانان بوسنى وجودنداشت، امروز از مسلمانان بوسنى در اروپا هيچ خبرى نبود و آنها را از بين مىبردند. اگرچه همه كشورهاى اسلامى به طور كامل حمايت نكردند، امّا همين كه احساس شد اغلب دولتهاى اسلامى به اين مسأله اهتمام دارند، به آنها كمك كرد. عين اين قضيه، در همه جاى دنياى اسلامْ عملى است. كشورها از كمك يكديگر و از وزنه عظيم احساسات امّت اسلامى، بىنياز نيستند. پس، مىتوانند از اين ذخيره و گنج شايان، استفاده كنند؛ و چرا استفاده نكنند؟ يك محاسبه ساده وجود دارد، كه به آن توجّه نمىشود. لذا، نتيجه به سود دشمنان اسلام است.
عيد اسلامى براى زنده كردن احساس وحدت، در بين مسلمانهاست. عيد اسلامى يعنى روزى كه در تمام دنياى اسلام، مردم آن را جشن مىگيرند. شما ملاحظه كنيد! امروز براى بيش از يك ميليارد انسان، روز عيد است. البته اختلاف افق امروز يا ديروز در تعيين روز اوّل ماه شوّال، اهميتى ندارد. در بعضى كشورها ديروز عيد بود و در بعضى كشورها، امروز. آيا اين، مسأله كوچك و بى اهميتى است كه جمع غفير و كثيرى از اين يك ميليارد نفر، در اين روز، در مراسم نماز شركت مىكنند و نماز واحدى را به سمت قبله واحد، با آداب واحد و با مضمون واحد به جا مىآورند؟! اين موضوع، خيلى عظيم است؛ ولى متأسفانه به آن توجه نمىشود و بىتوجهى به آن، خسارت بزرگى است. ما همه همّتمان در زمينه ارتباطات خارجى با دنياى اسلامى اين است كه بر اين نكته تكيه كنيم. فايده اين قضيه، براى ما هم به قدر ديگران است. ما در كشور خودمان، بحمداللَّه مشكلى نداريم. شايد در دنياى اسلام، كمتر بشود كشورى را پيدا كرد كه دولت و مسؤولين قواى مختلف كشور، اين قدر با مردم، راحت، صميمى، دوست، نزديك و با صفا باشند. كمتر كشورى با اين ويژگى در دنيا سراغ داريم. مردم، مسؤولين نظام را دوست مىدارند؛ از آنها قدرشناسى مىكنند؛ در ميدانهاى مختلف، با همه امكاناتشان به كمك آنها مىشتابند و پشت سرِ آنها هستند. اين، امر واضحى است كه همه مىبينند. اما شرايط در ديگر كشورهاى اسلامى، اين گونه نيست و آنها در اين زمينه مشكلاتى دارند. بنابراين، اتّحاد دنياى اسلام و توجّه به محور وحدتبخش اسلام، به سود همه دنياى اسلام است. به سود ديگران، بيشتر هم هست. قرآن كريم مىفرمايد: «واعتصموا بحبل اللَّه جميعاً و لا تفرّقوا.» يعنى حتى اعتصام به حبل اللَّه و چنگ زدن به مستمسك و ريسمان الهى را كه رابطهاى بين بنده و خداست و به نظر مىرسد كه بايد يك رابطه فردى باشد، «جميعاً» مىفرمايد. كارى را همه با هم انجام دهيد و با هم اعتصام به خدا كنيد. اجتماع و وحدت بين امّت اسلامى، از نظر اسلام اين قدر حائز اهميت است.
به هر حال، ملت عزيز ما و شما عزيزان بايد اين فرصتى را كه خداى متعال در اختيارتان گذاشته است قدر بدانيد. اين اقبالى كه دلهاى شما به سوى خدا و معنويت و ذكر و خشوع و توجّه و تضرّع دارد، خيلى با ارزش است. اين، همان عامل است كه يك روز اسلام را از يك جمع محدود غريب به يك تمدّن عظيم جهانى تبديل كرد و اين تمدّن، قرنها - لااقل در چند قرن از قرون اوليّه - دنيا را اداره كرد و امروز هم دنيا، مديون تمدّن اسلامى است. توجّه به خدا و توجّه به معنويت، باعث تكوينِ چنين تمدّنى شد، والّا با انگيزهها و تلاشهاى مادّى، چنين تمدّن ماندگارى به وجود نمىآمد.
امروز هم ما نيازمند توجّه به خدا و معنوياتيم. انگيزههاى اين توجّه را، خداى متعال به شما داده است. پس، قدر بدانيد. بخصوص قدردان اتّحاد و همبستگىاى كه در ميان ملتمان است، باشيد. اتّحادى چنين، خيلى با ارزش و عزيز است. گرههاى بزرگ و گوناگون يك ملت را، اتّحاد آن ملت با سرانگشتى معجزآسا باز مىكند. چنان كه اتّحاد ملت ما نيز همين گونه بوده است و در آينده نيز همين طور خواهد بود. اين، همان خصوصيتى است كه امام بزرگوار، دائماً ما را به آن وصيت و نصيحت مىكرد و پيوسته مردم را به «وحدت كلمه» و اتّحاد در شعارها، حركتها، اقدامها و همدلى با يكديگر دعوت مىفرمود. آن روزْ علاج مشكلات، وحدت كلمه و اتّحاد بود؛ امروز هم اتّحاد و وحدت كلمه، علاج كننده مشكلات است.
اميدواريم با فضل الهى و با توجّهات و ادعيّه زاكيّه حضرت بقية اللَّه الاعظم اروحنا فداه، اين روحيه وحدتطلبى و توجّه به خدا، انشاءاللَّه در ملت ما روز به روز بيشتر شود.
والسّلام عليكم و رحمةاللَّه و بركاته.