بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم الحمد للّه رب العالمين، و الصلاة على خير خلقه محمّد و آله الطّاهرين.
امّا بعد. چنين گويد على القزويني، السّاكن فى الزنجان: كه از جمله امورى كه عموم ناس را، هر روزى چند دفعه احتياج به او [آن] مىافتد (1)،
(1) بدان كه علم فقه، چهار قسم است: زيرا كه موضوع اين علم، أفعال خارجيّه مكلّفين است. چنانكه موضوع علم اصول دين، افعال ذهنيّه است، كه اعتقادات بوده باشد. و اصول دين، تكليف قلب است و فروع دين، تكليف جوارح خارجيّه. و هر چه در اينجا نقض بنظر مىآيد (خ ل آيد) به مثل صوم و نحو آن، مؤوّل است و مسأله حسد ربط به اينجا ندارد إعمال حسد هم حرام است، كه آن هم فعل جوارح خارجيّه است. و بالجمله فعل مكلّف كه موضوع علم فقه است، يا در صحت او [آن] نيّت معتبر است، يا معتبر نيست اوّلى را عبادات مىگويند و اما دويّمى پس در او [آن] يا لفظ، معتبر است يا معتبر نيست دويّمى را احكام مىگويند و اما اوّلى پس لفظ يا از دو جانب معتبر است، يا از يك جانب. اوّلى را عقود مىگويند و دويّمى را ايقاع. پس مجموع فقه منقسم به چهار قسم مىشود: عبادات و