بدون اغراق بايد گفت حقوق برادرى قابل شمارش نيست و در هيچ مرزى محدود نمى شود و مؤ مننـسبت به برادر مؤ منش نبايد هيچ گونه نيكى را دريغ دارد و تا آنجا كه مقدور است بايد نسبتبـه او خـيـرخواه ، غمخوار، يار و مددكار باشد، هرگونه سختى و پريشانى را از او دور سازدو... .
بعضى از آن حقوق كه در روايات اسلامى به آنها اشاره شده ، عبارتند از:
1 ـ كـمـتـريـن حـق اين است كه آنچه را براى خود دوست دارى براى او هم دوست بدارى و آنچه رابراى خود نمى پسندى ، براى او هم خوش ندارى ؛
2 ـ از خشمگين ساختن او بپرهيزى و در پى خشنودى او باشى و فرمانش را اطاعت كنى ؛
3 ـ با جان ، مال ، زبان و دست و پاى خويش او را مدد رسانى ؛
4 ـ چشم ، راهنما و آيينه او باشى ؛
5 ـ غـذاى سـيـر نـخـورى و او گـرسنه باشد، سيراب نگردى و او تشنه باشد، لباس (نيكو)نپوشى و او بى لباس باشد؛
6 ـ اگـر خدمتكارى دارى و او ندارد، خادمت را بفرستى تا لباس او را بشويد، برايش غذا بپزدو مكان استراحتش را جارو بزند.(345)
7 ـ سوگندش را تصديق كنى ، خواسته اش را اجابت كنى ، هنگام بيمارى به عيادتش بروى ،(اگر مُرد) جنازه اش را تشييع كنى ، اگر احساس كردى ، نيازى دارد، در برآوردنش پيشدستىنمايى و اجازه ندهى از تو درخواست نمايد.(346)
8 ـ چيزى را كه براى دنيا و آخرت او سودمند است ، از او پنهان ندارى ؛
9 ـ نسبت به او كينه و دشمنى نورزى ، گر چه به تو بدى كند؛
10 ـ هر گاه تو را دعوت كرد، بپذيرى ؛
11 ـ او را ميان دشمنانش ، تنها نگذارى .(347)
تعاون ، بر يارى و پشتيبانى افراد جامعه از يكديگر و مشاركت و همكارى آنان در انجام كارهاىاجـتـمـاعـى و فـردى دلالت دارد؛ هـمـكـارى افـراد جـامـعـه بـا هـم ـ چـه درداخـل سـازمـان هـا و نـهادها و چه در خارج آنها ـ تعاون نام دارد. با تعاون و دست در دست يكديگرقرار دادن ، بهتر مى توان به رفع گرفتارى ها و مشكلات ، دفاع از حقوق يكديگر، مبارزه بادشمنان و نااهلان و... پرداخت .
انـسان ها در زندگى اجتماعى خود، براى انجام كارهاى گوناگون با يكديگر تعاون و همكارىدارنـد، امـّا چـه بـسـا مـمـكـن اسـت در اثـر نـاآگاهى و يا در نظر گرفتن سود و منفعت بيشتر، دركـارهـايى مشاركت كنند كه مورد تاءييد عقل و شرع نبوده و موجب انحراف و هلاكتشان شود؛ از اينرو، قرآن كريم و اولياى گرامى اسلام به تشريح ابعاد تعاون پرداخته و محورهاى اساسىآن را مشخص كرده اند كه اينك به بيان مهم ترين آنها مى پردازيم :
تعاون در انجام كارهاى نيك و خداپسندانه از زيباترين ابعاد تعاون است :
(... وَ تَع اوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوى وَ لا تَع اوَنُوا عَلَى الاِْثْمِ وَالْعُدْو انِ وَاتَّقُوا اللّ هَ إِنَّ اللّهَ شَدي دُ الْعِق ابِ) (348)
و [هـمـواره ] در راه نـيـكـى و پـرهـيزكارى با هم تعاون و همكارى داشته باشيد و [هرگز] در راهگناه و تعدّى همكارى نكنيد و از [مخالفت فرمان ] خدا بپرهيزيد كه مجازات خدا شديد است .
حضرت على (ع )، نيز با تاءكيد بر تعاون در كارهاى نيك مى فرمايد:
چـون امـر خـيـر و نـيكى يافتيد، به كمك و يارى آن بشتابيد و اگر شرّى ديديد، از آن فاصلهبـگـيـريد كه رسول خدا(ص ) همواره مى فرمود: اى انسان ! در نيكى بكوش و بدى را واگذار؛كه اگر چنين باشى رهرو متعادلى خواهى بود.(349)