بَدءُ وُقوعِ الفِتَنِ :
خاستگاه فتنه ها

15720- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : إنّما بَدءُ وُقوعِ الفِتَنِ مِن أهواءٍ تُتَّبَعُ ، و أحكامٍ تُبتَدَعُ ، يُخالَفُ فيها حُكمُ اللّه ِ ، يَتَوَلَّى فيها رِجالٌ رِجالاً ، ألا إنّ الحَقَّ لو خَلَصَ لم يَكُنِ اختِلافٌ ، و لو أنّ الباطِلَ خَلَصَ لم يَخفَ على ذي حِجىً ، لكنَّهُ يُؤخَذُ مِن هذا ضِغثٌ و مِن هذا ضِغثٌ فَيُمزَجانِ فَيُجَلَّلانِ (1) معا ، فهُنالكَ يَستَولي الشَّيطانُ على أوليائهِ ، و نَجا الذينَ سَبَقَت لَهُم مِنَ اللّه ِ الحُسنى . إنّي سَمِعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ : كيفَ أنتُم إذا لَبَسَتكُم فِتنَةٌ يَربُو فيها الصغيرُ و يَهرَمُ فيها الكبيرُ ...؟ ! (2)

15721- عنه عليه السلام : يَأتي علَى الناسِ زَمانٌ لا يَبقى فيهِم مِن القرآنِ إلاّ رَسمُهُ و مِنَ الإسلامِ إلاّ اسمُهُ ، و مَساجِدُهُم يومَئذٍ عامِرَةٌ مِن البِناءِ ، خَرابٌ مِن الهُدى ، سُكّانُها و عُمّارُها شَرُّ أهلِ الأرضِ ، مِنهُم تَخرُجُ الفِتنَةُ ، و إلَيهِم تَأوِي الخَطيئةُ ، يَرُدُّونَ مَن شَذَّ عنها فيها ، و يَسُوقُونَ مَن تَأخَّرَ عنها إلَيها ، يقولُ اللّه ُ سبحانَهُ : فَبِي حَلَفتُ لَأبعَثَنَّ على اُولئكَ فِتنَةً تَترُكُ الحَليمَ فيها حَيرانَ ! (3)

خاستگاه فتنه ها

15720- امام على عليه السلام : جز اين نيست كه خاستگاه فتنه ها پيروى از هواهاى نفس و احكامى است كه بدعت گذاشته مى شوند و با حكم خدا مخالفند و گروهى در اين هوسها و بدعتها از گروهى ديگر پيروى مى كنند. بدانيد كه اگر حق خالص و نا آميخته بود، اختلاف پيش نمى آمد و اگر باطل خالص بود، بر آدم خردمند پوشيده نمى ماند. اما مشتى از آن گرفته مى شود و مشتى از اين و با هم درآميخته مى شوند و اينجاست كه شيطان بر دوستان خويش مسلّط مى گردد و كسانى كه پيشتر لطف حق شامل حالشان گشته است نجات مى يابند. من از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمايد : چگونه ايد شما آن گاه كه فتنه اى فرايتان گيرد كه در آن خرد سال بزرگ شود و بزرگسال پير گردد...؟!

15721- امام على عليه السلام : روزگارى بر مردم آيد كه در ميان آنان از قرآن جز ظاهرى و از اسلام جز نامى باقى نماند. در آن زمان مسجدها از نظر ساختمان آبادند و از هدايت ويران . ساكنان و آباد كنندگان اين مساجد بدترين افراد روى زمينند. از آنان فتنه زايَد و گناه در وجود آنان مأوى گزيند. هر كس كه از گناه كناره گيرد او را به سوى آن مى كشانند و هر كس كه از آن وا پس ماند، او را به سوى آن مى رانند. خداوند سبحان مى فرمايد : سوگند به ذات خودم كه بر آنان بلايى برانگيزم كه در آن بردبار خردمند را حيران گذارد.

1-تَجلّلهُ: أي علاه (الصحاح: 4/1661) . و في بعض النسخ : فيجتمعان ، و في بعضها : فيجلبان . (كما في هامش المصدر).

2-الكافي : 8/58/21.

3-نهج البلاغة : الحكمة 369.