لطفا منتظر باشید ...
خلاصه درس
قضاياى شرطيّه مركّب از دو يا چند قضيّه حمليه اند. در اين قضايا مفاد يك طرف ( مقدّم ) مشروط و معلّق به طرف ديگر ( تالى ) است . در قضاياى شرطيّه ، مقدّم و تالى ، خود، قضيّه اند، ولى به وسيله حرف شرط
استقلال مفهومى خود را از دست داده و معلّق و مشروط به يكديگر شده اند.قـضـايـاى شرطيّه در تقسيم نخست به متّصله و منفصله تقسيم مى شوند. در قضاياى متّصله ميان مـقـدّم و
تـالى گـونـه اى مـصاحبت يا پيوستگى و تلازم است . در اين گونه قضايا ميان مقدّم و تالى تقدّم واقعى
وجود دارد و اشتراط ميان آن ها آشكار است .در قـضـايـاى مـنـفـصـله ، مـيـان مـقـدّم و تـالى گـونـه اى عـنـاد و تقابل است در واقع وجود و
تحقق هر يك از مقدّم و تالى مشروط و معلّق به عدم ديگرى است .منطقيان مسلمان ، به اعتبارگونه عناد، قضيّه شرطيّه منفصله را بر سه قسم دانسته اند:اوّل ـ منفصله حقيقيّه ؛دوم ـ مانعة الجمع ؛سوم ـ مانعة الخلو.دو قـضـيـّه مـنـفـصـله حـقـيـقـيـّه ، نـه اجـتـمـاع پـذيـرنـد و نـه قـابـل ارتـفـاع . امـّا
مـقـدّم و تـالى در قـضـيـّه مـنـفـصـله مـانعة الجمع ، اجتماع پذير نيستند ولى قـابـل
ارتـفـاعـنـد. و دو قـضـيـّه مـنـفـصـله مـانـعـة الخـلو ارتـفـاع پـذيـر نـيـسـتـنـد، ولى قابل
جمعند.
پرسش
1 ـ قضيّه شرطيّه را تعريف كنيد و اقسامش را بنويسيد.2 ـ قضيّه شرطيّه متّصله بر چند قسم است ؟ توضيح دهيد.3 ـ اقسام قضيّه شرطيّه منفصله را بنويسيد.4 ـ معناى كلّيّت و جزئيّت در قضاياى شرطيّه را توضيح دهيد.5 ـ ملاك صدق و كذب در قضاياى شرطيّه را بنويسيد.درس پنجم:
احكام قضايا
مـبـحـث تـقـابـل ، مبحثى منطقى و فلسفى است . فيلسوفان در باب (وحدت و كثرت ) برآنند كه يكى از عوارض و احكام وحدت (هوهويت ) يا (اين همانى ) است و (هوهويت ) گونه اى اتحاد است و هـر اتـحادى ، مشروط به كثرت
است . از عوارض كثرت ، (غيريّت ) است و غيريّت داراى انواعى است كه يكى از آن ها (تقابل ) ناميده مى شود.تقابل نيز داراى انواع و اقسامى است .از ديـدگـاه مـنـطـقـى ، چـون دو امـر نـسـبـت بـه يكديگر سنجيده شوند، يا آن ها را مى توان بر
يـكـديـگـر حـمـل كـرد و يـا نـه . اگـر بـتـوان آن هـا را بـر يـكـديـگـر حـمـل كـرد مـيـانـشـان
(اتـّحـاد) و (هـوهـويـت ) حـاكـم اسـت و اگر نتوان آن ها را كاملاً بر يكديگر حـمـل كـرد،
مـيـانـشـان (مـغـايـرت ) اسـت و مـغـايـرت بـر چـنـدگـونـه اسـت : تماثل ، تخالف و تقابل .
