فصل دهم تجربه ديني - در آمدی بر کلام جدید نسخه متنی

حوزه ايدئولوژي از حوزه جهان‌بيني است، که نظريه‌اي نادرست مي‌باشد، زيرا نظام بايدها و نبايدها
مبتني بر نظام هست‌ها و نيست‌هاست. در فراسوي هر بايد و نبايدي، معرفتي نسبت به انسان و جهان و
آفريدگار جهان قرار دارد. اگر دين، بشر را به پرستش خداوند فرمان مي‌دهد، قبل از آن خداوند را به
عنوان آفريدگار و پروردگار جهان معرفي مي‌کند و مي‌گويد:«ذلکم الله ربکم لا اله الا هو خالق کل شيء
فاعبدوه»

فصل دهم
تجربه ديني

واژه‌شناسي تجربه ديني

واژه تجربه در معاني متفاوتي به کار رفته است:

1 . فرا گرفتن دانش يا هنري از طريق عمل و فعاليت مکرر در متن زندگي و در برخورد با وقايع و حوادث
گوناگون و در معاشرت با انسان‌هاي مختلف، اين گونه تجربه، حسي و همگاني است و از طريق تکرار به دست
مي‌آيد.

2 . نوعي عکس‌العمل‌ رواني يا احساس دروني همراه با عواطف. از باب مثال، احساسي که در حالت ترس يا
بيماري به انسان دست مي‌دهد، به عنوان تجربه او از ترس يا بيماري تلقي مي‌شود. اين نوع تجربه بر
خلاف مورد پيشين، آني‌الوجود است؛ يعني فرد در موقعيتي خاص چنين حالتي را در خود مي‌يابد و آن
حالت، تجربه کاملي را تشکيل مي‌دهد.

3 . واژه تجربه در کاربرد خاص آن، که وصف علوم طبيعي و اجتماعي قرار مي‌گيرد و آنها را علوم تجربي
مي‌نامند، شيوه‌اي خاص از تحصيل معرفت است که

از فرضيه، مشاهده و آزمون تشکيل مي‌گردد.

از معاني ياد شده آنچه در بحث تجربه ديني مقصود است، معناي دوم است؛ زيرا تجربه ديني را به عنوان
نوعي احساس روحي و رواني همراه با عاطفه و ادراک تعريف کرده‌اند؛ احساسي که از مواجهه روحي و رواني
انسان با حقيقت متعالي به دست مي‌آيد.

متعلق تجربه ديني

متعلق تجربه ديني را، معمولا، حقيقتي متعالي و مقدس مي‌دانند. اين حقيقت متعالي به گونه‌هاي مختلف
تفسير شده است که با توجه به آنها دين مورد بحث در تجربه ديني نيز متفاوت خواهد بود. بر اين اساس،
مقصود از دين در تجربه ديني، معناي خاص آن (دين الهي) نيست، بلکه ادياني چون هندوئيسم و بودائيسم را
نيز شامل مي‌شود و تجربه‌هاي عرفاني در اين اديان نيز به نام تجربه‌هاي ديني ناميده مي‌شود. درهر
حال، تجربه دين را غير از تجربه‌هاي متعارف مي‌دانند؛ يعني شخص، متعلق اين تجربه را واقعيتي مافوق
طبيعي مي‌داند و يا موجودي مي‌داند که به نحوي با خداوند ارتباط دارد و يا آن را حقيقتي غايي و
توصيف‌ناپذير مي‌داند؛ مانند برهمن يا نيروانا در آيين هندوئي و بودايي.

ويژگي‌هاي تجربه ديني

1 . نخستين ويژگي تجربه ديني- چنان که اشاره شد- تعلق و توجه داشتن به حقيقت غايي و امر متعالي است؛

2 . دومين ويژگي تجربه ديني اين است که فرد در خود احساس نياز به استعلا و فايق آمدن بر شرايط ناهنجار و
ناگوار زندگي را دارد. انسان از طريق تجربه ديني در